Καθρέφτης Βλακών

Ο Σάσα Μπάρον Κοέν παίρνει την πραγματικότητα και της προτείνει -ψέμματα, της επιβάλλει- να γυρίζουν ταινίες ρεφενέ. Εκείνος θα βάζει την πρόκληση κι εκείνη την αντίδρασή της. Εκείνος θα τραβά το σκοινί στα άκρα κι εκείνη θα αναγκάζεται να το τραβά πίσω. Και η κάμερα θα είναι stand by για να καταγράφει τα αποτελέσματα, για να βλέπει ποιός θα χάνει οριστικά την ισορροπία του και θα σωριάζεται μαζί με τα προσχήματά του.

Ο Μπόρατ και ο Μπροϋνο δεν θα ήταν καλές ταινίες, αν δεν προξενούσαν τόσο γέλιο. Αλλά αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι κινηματογραφικά το μεγάλο τους κόλπο είναι το ολοκαίνουριο είδος μικτού σινεμά που τολμούν, το οποίο δεν είναι ούτε ντοκιμαντέρ ούτε μυθοπλασία αλλά κάτι ενδιάμεσο, κάτι με μπερδεμένα όρια. Πιθανότατός εξωκινηματογραφικός πρόγονος του Μπάρον Κοέν, ένας άλλος μεγάλος προβοκάτορας, ο Άντι Κάουφμαν (όπως τον μάθαμε κυρίως από την ταινία του Μίλος Φόρμαν κι όπως τον τραγουδήσαμε -εν γνώσει μας ή μη- μαζί με τους R.E.M).

Μόνοι τους όμως ο Μπόρατ και ο Μπροϋνο δεν αρκούν. Χρειάζονται επάξιους συμπαραστάτες. Θα λεγε κανείς, ότι σε αντιστοιχία με τους συνεπώνυμούς του, υμνωδούς της (ανθρώπινης; - αμερικάνικης;) βλακείας, αδελφούς Κοέν, έτσι και ο Σάσα Μπάρον Κοέν ξαμολιέται στις ΗΠΑ λειτουργώντας ως καθρέφτης βλακών. «Έλα, είμαι αρκετά ηλίθιος, ώστε να μπορείς να μου αποκαλυφθείς - Έλα, κοίταξε με και δες σε μένα αυτόν που είναι τόσο ακραίος, ώστε να μην έχεις άλλη επιλογή από το να μου δείξεις ποιός πραγματικά είσαι». Όταν βρίσκει τους εκλεκτούς του, το αποτέλεσμα είναι ανεπανάληπτο. Κι έτσι ο υπάλληλος που λέει cheese επί τετράλεπτο στον Μπόρατ, γίνεται ο δάσκαλος πολεμικών τεχνών που μαθαίνει τον Μπροϋνο πως να αμύνεται εναντίον εκείνου που θα του επιτεθεί κρατώντας δονητή· μετά εναντίον εκείνου που θα κρατά μαύρο δονητή· μετά εναντίον εκείνου που θα κρατά έναν λευκό κι ενός μαύρο δονητή μαζί. Όταν οι Πάιθον παρέδιδαν μαθήματα αυτοάμυνας σε επίθεση με φρούτα, το αστείο βρισκόταν στον σουρεαλισμό της σύλληψης. Ο υπαρκτός σουρεαλισμός όμως είναι ακόμη πιο ακαταμάχητος, έστω κι αν ο Τζων Κλιζ στο τέλος έτρωγε κιόλας την απειλητική μπανάνα.

Και δίπλα στο μέχρι δακρύων γέλιο, δίπλα στην φρέσκια κινηματογραφική πρόταση, ένα τρίτο δώρο του Μπόρατ και του Μπροϋνο είναι η αίσθηση των ορίων που ξεπερνιούνται· του ξαφνιάσματος ως το σημείο του σοκ. Κάθε άλλο παρά αμελητέα αρετή. Ιδιαίτερα όταν έχει γίνει πια τόσο σπάνια.

Υπάρχουν βέβαια -πώς αλλιώς;- κι οι ενστάσεις για το Μπροϋνο. Όπως η ένσταση για την ποιότητα του χιούμορ του: μήπως είναι κυρίως χοντροκομμένο και σε μικρό μόνο ποσοστό ψαγμένο; Περισσότερη σημασία όμως κι από το τι δείχνεις, έχει ο τρόπος που το δείχνεις. Από ένα επίπεδο κωμικού ταλέντου και πάνω είναι σχεδόν αδύνατο τα αστεία σου να είσαι χοντροκομμένα. Κι ο Σάσα Μπάρον Κοέν βρίσκεται πολύ πάνω από το επίπεδο αυτό.

Μα κυρίως η ένσταση για το μήνυμα της ταινίας: πρόκειται για μια ταινία που τσιγκλά την ομοφοβία ή για μια ταινία που έχοντας για πρώτη ύλη τα στερεότυπα για τους ομοφυλόφιλους, τελικά τα απενοχοποιεί; Βρίσκω ευεργετικό το γεγονός ότι η ταινία δεν νιώθει την υποχρέωση να μας πιάσει από τον γιακά για να αναγκαστούμε να αισθανθούμε έτσι ή αλλιώς, ότι δεν νιώθει την υποχρέωση να εξηγηθεί, αναλαμβάνοντας τον κίνδυνο να παρεξηγηθεί.

Όποιος θέλει να την παρεξηγήσει ας την παρεξηγήσει, όποιος θέλει να τη δει και να μη ξεκαρδιστεί όμως, θα δυσκολευθεί πάρα πολύ.

(Κείμενο γραμμένο για το ελculture)