Μιντιακή Σημειολογία

1) Ψεύτικα ναι, δίχως κύρος όχι.

Την περασμένη Κυριακή τρεις τουλάχιστον εφημερίδες (το «Βήμα», το «Έθνος» κι η «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία») κάλυψαν την συνάντηση Καραμανλή – Ερντογάν στην Αθήνα. Ο Ερντογάν βέβαια ματαίωσε την επίσκεψή του αλλά τα ρεπορτάζ είχαν ήδη συνταχθεί. Το «Βήμα» αισθάνθηκε την ανάγκη να ζητήσει, δια του εκδότη – διευθντή του, συγγνώμη. Μαζί με τη συγγνώμη ο Σταύρος Ψυχάρης εξηγεί:
«Δεν είναι παράδοξο να γράφεται προκαταβολικώς ένα κείμενο για τη συνάντηση ηγετών κρατών, καθώς οι ανεπίσημες αλλά έγκυρες πηγές (δηλ. άτομα του επιτελείου των ηγετών) αφήνουν να διαρρέουν προς τους διαπιστευμένους δημοσιογράφους πληροφορίες για τη συνάντηση και τις εκατέρωθεν θέσεις».
Δεν είναι λοιπόν παράδοξο να γράφονται ρεπορτάζ για γεγονότα που ουδέποτε συνέβησαν. Την αναλυτική κάλυψη ενός μη γεγονότος μπορείς να την χαρακτηρίσεις όπως αλλιώς θέλεις, παράδοξη όμως όχι. Καταλυτική σημασία έχουν οι λέξεις «έγκυρες» και «διαπιστευμένους»: ο Σταύρος Ψυχάρης εξηγεί ότι το οιονεί ρεπορτάζ του «Βήματος» μπορεί να ήταν μια στάλα μυθοπλαστικό, αλλά αυτό σε καμία περίπτωση δεν αναιρεί την εγκυρότητά του. Τόσο οι πηγές από τις οποίες προήλθε ήταν έγκυρες όσο και ο δημοσιογράφος της εφημερίδας που τις αξιοποίησε ήταν διαπιστευμένος. Δηλαδή όχι μόνο στο ειδησεογραφικό και στο αρθρογραφικό, αλλά και στο μυθοπλαστικό επίπεδο, το «Βήμα» παραμένει έγκυρο.
Με άλλα λόγια, ο Ερντογάν μπορεί να μην ήρθε, είναι όμως σαφές ότι αν είχε έρθει έτσι θα είχε εξελιχθεί η συνάντησή του με τον Καραμανλή· έτσι κι όχι αλλιώς· γεγονός που εμένα ως αναγνώστη του «Βήματος» δεν με καλύπτει απλώς, αλλά αν θες με διαφοροποιεί κιόλας. Μέχρι τώρα βασιζόμουν στο «Βήμα» για να με ενημερώσει για όσα έχουν συμβεί. Τώρα ξέρω πως μπορώ να βασιστώ και για όσα ποτέ δεν συνέβησαν.

2) Η διπλή φύση των προκηρύξεων.

Η ΕΣΗΕΑ αποφασίζει το απόγευμα της Δευτέρας 24ωρη απεργία. Άρα την Τρίτη δεν θα έβγαιναν εφημερίδες. Στο μεταξύ η «Σέχτα Επαναστατών» στέλνει την Δευτέρα την προκήρυξη της στα «Νέα». Το γεγονός καταγράφεται στο σάιτ των «Νέων». Η απεργία λήγει την Τρίτη, ωστόσο η προκήρυξη εξακολουθεί να μην δημοσιεύεται στο σάιτ, όπου αναφέρεται πως θα δημοσιευθεί στο φύλλο της εφημερίδας την Τετάρτη.
Και η απορία είναι: ως τι ακριβώς αντιμετωπίζουν τα «Νέα» (αλλά και κάθε άλλη εφημερίδα) τις προκήρυξεις; Το θέμα δεν είναι αν πρέπει ή δεν πρέπει να δημοσιεύονται οι προκηρύξεις. Ο καθένας μπορεί να έχει τη γνώμη του. Το θέμα είναι πως η προκήρυξη είτε είναι εντελώς απορριπτέα ύλη, είτε δεν είναι, όντας ύλη ειδησεογραφική: έτσι σκέπτονται αυτοί οι άνθρωποι και με αυτές τις εξηγήσεις αιτιολογούν τη δράση τους. Αν είναι λοιπόν ειδησεογραφική ύλη πρόκειται για ύλη που τα «Νέα» έθεσαν σε διήμερη αναστολή. Με ποιο πειστικό αιτιολογικό;
Αν σε καθεστώς ελευθερίας του λόγου, μια προκήρυξη είναι τελικά μια επιχειρηματολογία που έχει εξ’ αρχής αποδεχθεί την αποτυχία της να της δώσουμε προσοχή με άλλο τρόπο εκτός από το αίμα, σε καθεστώς εμπορικού ανταγωνισμού εφημερίδων, η προκήρυξη μπορεί να μετατρέπεται σε εξ αντικειμένου υποκατάστατο προσφορών σιντί και ντιβιντί. Αλλά αν δεν ήταν παράδοξο το ρεπορτάζ Ερντογάν, γιατί να είναι αυτό παράδοξο;

3α) Λειτούργημα, όχι μαλακίες.

Απόσπασμα από την ανακοίνωση των εργαζομένων στο συγκρότημα Αγγελόπουλου: «Είναι ξεκάθαρο ότι δεν αγόρασαν αυτά τα ΜΜΕ ελπίζοντας ότι θα κερδίσουν χρήματα όπως αυτά που τους αποδίδουν τα καράβια. Η συμμετοχή τους στα media ήταν πολιτική υπόθεση, όπως πολιτική είναι και η αιφνιδιαστική αποχώρηση τους …».
Είναι λοιπόν ξεκάθαρο ότι ο επιχειρηματίας των ΜΜΕ δεν στοχεύει στο κέρδος, αλλά σε παράπλευρα οφέλη. Αν είναι ξεκάθαρο αυτό, είναι επίσης ξεκάθαρο πως, σίγουρα όχι και οι 450 εργαζόμενοι, αλλά πάντως το τμήμα των δημοσιογράφων εκείνων που ασχολούνταν με το πολιτικό ρεπορτάζ, είχε αποδεχθεί να εργάζεται σε μέσα που λειτουργούσαν ως πολιτικά σκεύη της Γιάννας Αγγελοπούλου.

3β) Υοu belong to me.

Απόσπασμα από την ανακοίνωση της ιδιοκτησίας: «…η συνεχιζόμενη συσσώρευση ζημιών σε συνδυασμό με τις αρνητικές προοπτικές του κλάδου, μαζί με την πεποίθηση ότι ένα Μέσο Ενημέρωσης δεν νοείται να λειτουργεί με μεγάλες ζημίες και αυτό να συνεχίζεται επί μακρόν, χωρίς να οδηγεί σε παρανοήσεις, συνετέλεσαν στη συνειδητοποίηση της αναγκαιότητας των παραπάνω αποφάσεων».
Υπάρχουν λοιπόν και επιχειρηματίες που κλείνουν ΜΜΕ για να μη δημιουργηθούν παρανοήσεις. Γουάου. Γιατί όμως το κρίσιμο χρονικό σημείο μετά από το οποίο θα δημιουργούνταν οι παρανοήσεις ήταν τα τρία χρόνια κι όχι το ένα ή τα δυο, κι όχι τα πέντε ή τα δέκα;
Γιατί έτσι. Δικό μου είναι το μαγαζί κι ό,τι ώρα θέλω το κλείνω. Σιγά μην σε ρωτήσω κιόλας. Σήμερα στραβοξύπνησα, σήμερα το κλείνω.

Στον πυρήνα κάθε έννοιας ιδιοκτησίας βρίσκεται η έννοια αυθαιρεσία κι όχι η έννοια λογοδοσία: οτιδήποτε ανήκει αποκλειστικά σε μένα, το πετάω οποιαδήποτε ώρα μου καπνίσει, χωρίς να χρειάζεται να ζητήσω πρώτα τη σύμφωνη γνώμη αυτού που μου ανήκει.

(Κείμενο γραμμένο για το «SMS» της «SportDay»)