Σαπόρε ντι τε

«Μικρογραφία»

του Γιάννη Ρίτσου

---

Η γυναίκα στάθηκε μπροστά στο τραπέζι. Τα λυπημένα της χέρια

κόβουν λεπτές φέτες λεμόνι για το τσάι· σαν κίτρινους τροχούς

για ένα πολύ μικρό αμαξάκι παιδιάστικου παραμυθιού.

Ο νεαρός αξιωματικός αντίκρυ της

χωμένος στην παλιά πολυθρόνα.

Δεν την κοιτάει. Ανάβει το τσιγάρο του. Το χέρι του με το σπίρτο τρέμει

φωτίζοντας το τρυφερό πηγούνι του και το χεράκι του φλιτζανιού.

Το ρολόι κρατάει για μια στιγμή το καρδιοχτύπι του.

Κάτι έχει αναβληθεί. Η στιγμή πέρασε. Είναι αργά. Να πιούμε το τσάι μας.

Μπορεί λοιπόν νά ΄ρθει ένας θάνατος μ΄ ένα τέτοιο αμαξάκι;

Να περάσει και να φύγει;

Ν΄ απομείνει μονάχα ετούτο το αμαξάκι με τις κίτρινες ροδίτσες του λεμονιού

σταματημένο τόσα χρόνια σε μια πάροδο με σβηστούς φανοστάτες

κι ύστερα ένα μικρό τραγούδι, λίγος αχνός, κι ύστερα τίποτα;

---

Την ιστορία του αξιωματικού την έμαθα πολύ πρόσφατα. Υπολόγισα ότι αν ζει πρέπει να βρίσκεται σε βαθύ γήρας. Ζούσε, όντως. Γερασμένος, όντως. Αλλά του πήγαινε, σαν να ΄ταν η φυσική του κατάσταση, σαν ο ερχομός του να τον είχε απαλλάξει από ένα σωρό σκοτούρες. Οπότε το φευγιό του θα του ήταν επώδυνο, γιατί τώρα πια είχε μάθει να απολαμβάνει πράγματα φαινομενικά ασήμαντα, όπως ένα μικρό τραγούδι, λίγο αχνό, ένα τίποτα. Θα μου προσέφερε τσάι, μου είπε, αλλά αισθανόταν λίγο αδύναμος. Προθυμοποιήθηκα να το φτιάξω εγώ. Αρκεί να μην σας μπουν πονηρές σκέψεις, του επεσήμανα. Άρχισε να γελά. Το γέλιο του μετατράπηκε σε έναν άσχημο τσιγαρόβηχα. Το έκοψα πολλά χρόνια τώρα, μη νομίζεις. Αλλά μου άφησε το αποτύπωμά του. Αυτά που κάνεις πάντα κάτι σου αφήνουν, αυτά που δεν κάνεις τι να σου αφήσουν; Τίποτα, που θα ΄λεγε κι ο ποιητής. Μα πώς, του απάντησα. Ακριβώς επειδή δειλιάσατε να κάνετε κάτι γίνατε ποίημα. Ποιός θα την έλεγε την ιστορία σας αν είχατε τολμήσει; Πιθανότατα ο ίδιος άνθρωπος, μου απάντησε. Του καταλογίζουν ότι έγραφε ασταμάτητα. Αντί για τη στιγμή που πέρασε, θα έγραφε για τη στιγμή που δεν πέρασε. Ωστόσο, το μυστικό δεν ήταν ποτέ η στιγμή που πέρασε, το μυστικό ήταν όλες οι ατέλειωτες στιγμές που την ακολούθησαν. Οι στιγμές που πίναμε το τσάι κι εγώ είχα πείσει τον εαυτό μου πως πια ήταν αργά, πως πια η στιγμή είχε περάσει, πως πια κάτι είχε αναβληθεί. Μα τι θα μπορούσε να έχει αναβληθεί; Μα πώς θα μπορούσε να είναι αργά; Ήταν απέναντί μου στιγμές επί στιγμών, στιγμές ώριμες, στιγμές έτοιμες, στιγμές ικανές, κι όμως στιγμές ματαιωμένες στο όνομα του ρομαντικού πένθους μιας στιγμής προηγούμενης, επειδή ήταν τάχα η πιο κατάλληλη. Ενώ ήταν απλώς η πιο κατάλληλη για καταφύγιο. Ούτε καν για στίχος. Αφού έγραφε πολύ. Κι είναι κακό να γράφεις πολύ. Γιατί βιάζεσαι να ξεμπερδεύσεις μαζί μου. Αφού νιώθεις ήδη την ανάγκη να πας στον επόμενο, αξιωματικό ή μη, καπνιστή ή μη, άτολμο ή μη. Κι έτσι η στιγμή μου περνά. Είναι πια αργά. Κάτι έχει αναβληθεί. Κάτι σαν τη δυνατότητα της πιο συναισθανμένης μου ζωής, του πιο πλήρους μου ποίηματος, του πιο γεμάτου μου νόηματος. Μα βλέπω το ετοίμασες ήδη. Να πιούμε το τσάι μας.