Είκοσι Χρόνια Σκατά

Η συμπλήρωση δυο δεκαετιών ιδιωτικής τηλεόρασης βρήκε στο προσκήνιο της συζήτησης τη δημόσια τηλεόραση, καθώς δημοσιοποιήθηκαν οι υπέρογκες αμοιβές μερικών εκλεκτών παρουσιαστών και συμβούλων της. Πράγματι, όταν βλέπεις τον λογαριασμό της ΔΕΗ και μετά μαθαίνεις τα λεφτά που παίρνουν άνθρωποι που με δυσκολία θα τους γνώριζε ο θυρωρός του Κατσιφάρα (όχι αν δεν ήταν, αλλά ακόμα και τώρα που είναι στην ΕΡΤ), δεν μπορείς παρά να μείνεις εκστασιασμένος. Και νά που σε σχέση με αυτό το αντιπρότυπο κρατικής νοσηρότητας η ιδιωτική τηλεόραση προβάλλει ως πρότυπο υγείας: ποτέ δεν θα ξόδευε τόσα λεφτά. Και πολύ καλά θα έκανε γιατί θα τα λυπόταν, αλλά δίπλα σε αυτό το καλό της (να λυπάται τα λεφτά των μετόχων της και να μην είναι παράλογα σπάταλη), πόσα άλλα καλά μπορούμε να της αναγνωρίσουμε;
Αν τα «Εκατό Χρόνια Μοναξιά» του Μάρκες είναι ένα από τα έργα ορόσημα του μαγικού ρεαλισμού, στα Είκοσι Χρόνια Σκατά που μας έχει προσφέρει ως τώρα η ιδιωτική τηλεόραση, μπορεί κανείς να διαγνώσει άφθονο -στα όρια του κυνισμού- ρεαλισμό, αλλά τίποτα το μαγικό, εκτός βέβαια από τη μαγεία που επισημαίνει το περίφημο σύνθημα για το –εντελώς συγγενές της άλλωστε- λάιφ στάιλ: σε παίρνει μηδενικό και σε κάνει νούμερο. Κυρίαρχη φιγούρα εδώ ο τηλεπαρουσιαστής. Υπάρχει επάγγελμα πιο κοντά στον όρο αεριτζής; Τι θα έκανε ο Χρήστος Φερεντίνος αν δεν υπήρχε τηλεόραση; Τι απομένει στην μνήμη από τον Ανδρέα Μικρούτσικο ή τον Γιώργο Πολυχρονίου; Υπάρχει μια εμφανής αναλογία ανάμεσα στην ποσότητα του τηλεοπτικού φωτός που πέφτει πάνω στον τηλεπαρουσιαστή τα χρόνια της επιτυχίας του και στην ποσότητα του αμνησιακού σκότους που τον καλύπτει μετά.
Μα μόνο σκατά έχει να επιδείξει; Προφανώς και όχι. Κάθε γενίκευση είναι εξ ορισμού άδικη, ωστόσο στην ιστορία των γενικεύσεων η συγκεκριμένη πρέπει να είναι μια από τις λιγότερο άδικες, αφού πάρα μα πάρα πολύ λίγους αδικεί, αφού ακόμη και οι άξιοι και ικανοί πάνε συνήθως με τα βαλτωμένα νερά της.
Υπάρχουν δυο αρκετά ενδεικτικές περιπτώσεις για τον τρόπο που άλλαξε τη συνείδησή μας η ιδωτική τηλεόραση. Η πρώτη είναι η περιβόητη τριήμερη συνέντευξη Αυτιά με το βίντεο Ψωμιάδη. Δεν έχω ακόμη κατασταλάξει, στο αν το πιο εντυπωσιακό στοιχείο σε αυτή είναι ότι όποιος συνομιλεί τρεις μέρες σερί με το ίδιο βίντεο απευθύνεται σε αναμφίβολα λοβοτομημένο τάργκετ γκρουπ ή ότι το θέμα μάς απασχόλησε μόνο για χαβαλέ: όλοι γελάσαμε, όλοι το απολαύσαμε κι από την επόμενη ημέρα σοβαροί πολιτικοί και δημοσιογράφοι εξακολούθησαν να παρευρίσκονται στην εκπομπή του.
Η δεύτερη έχει να κάνει με την παρουσίαση από την Όλγα Τρέμη στο δελτίο ειδήσεων του «Mega» μιας προσφοράς του «Πρώτου Θέματος» με τα cd του Γιάννη Πλούταρχου. Λίγο καιρό πριν, εν τω μέσω του σκανδάλου Ζαχόπουλου, η Τρέμη και το «Mega» προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι συστατικό στοιχείο της ταυτότητάς τους είναι πως αυτοί κάνουν άλλου τύπου δημοσιογραφία από το «Πρώτο Θέμα». Το μόνο που μεσολάβησε ανάμεσα στις δύο περιπτώσεις είναι ότι το αφεντικό της έγινε και αφεντικό του «Πρώτου Θέματος», εκείνο που δεν μεσολάβησε όμως είναι μια κάποια έκπληξη ή αποστροφή του τηλεθεατή: όπως στην περίπτωση Αυτιά, ούτε αυτή η μεταστροφή θεωρήθηκε εκτός των κανόνων του παιχνιδιού.
Έτσι, εκείνο που θα έπρεπε να εντυπωσιάζει στο δελτίο του «Star» δεν είναι οι διαφορές του από τα κανονικά δελτία ειδήσεων, αλλά οι ομοιότητες, ομοιότητες που συνίστανται στον τρόπο κατασκευής της πραγματικότητας, στην επιλογή του τι είναι είδηση και τι όχι, στον τρόπο παρουσίασης της είδησης.
Ένας ολόκληρος πολιτισμός χτίστηκε την τελευταία εικοσαετία. Και ήταν πέρα από κάθε σοβαρή αμφισβήτηση ένας πολιτισμός ευτέλειας, φτήνιας, επιφάνειας. Το θέμα δεν είναι αν στην εικοσαετία της η ιδιωτική τηλεόραση φαντάζει ημιθανής. Το θέμα είναι ότι και στα πολύ ζωντανά της τον ακύρωσε το χρόνο, μην αφήνοντας σχεδόν τίποτα αξιόλογο πίσω της.
Είκοσι χρόνια ιδιωτικής τηλεόρασης: πολιτικός καθεστωτισμός και πολιτιστικό σκουπιδαριό. Είκοσι χρόνια ιδιωτικής τηλεόρασης: πήραμε τις δεδομένα χαμηλές απαιτήσεις του κόσμου και τις ρίξαμε πιο κάτω και πιο κάτω και πιο κάτω, σε ένα σύστημα που δεν παίρνει αέρα από πουθενά, σε μια πραγματικότητα που εξόρισε πλήρως τον αληθινό πολιτισμό, για να δώσει τη θέση του στην ομοιογένεια μιας άνευ ορίων ή τύψεων αποβλάκωσης. Τους μισώ.

(Κείμενο γραμμένο για το «SMS» της «SportDay»)