O αγώνας και το παιχνίδι

Ο ιαματικός βασανισμός: «Από πολύ νωρίς, ζώντας την έτοιμη κάθε στιγμή να ξεσπάσει σύγκρουση, είχαμε ψυχανεμιστεί πως στον κόσμο τούτον δυο μεγάλες δυνάμες παλεύουν: ο Χριστιανός κι ο Τούρκος, το Καλό και το Κακό, η Ελευτερία κι η Τυραννία και πως η ζωή δεν είναι παιχνίδι, είναι αγώνας», γράφει ο Νίκος Καζαντζάκης στον πρόλογο του «Καπετάν Μιχάλη». Όταν ο πρωταγωνιστής της «Κουζίνας με Ψυχή», Ζήνος Καζαντζάκης, πέφτει στα χέρια του «Κεμάλ του Κοκαλοθραύστη», εκείνος τον δένει με σχοινιά και κάνει τον Καζαντζάκη να ουρλιάξει από τον πόνο. Ας σημειωθεί ότι τον Ζήνο υποδύεται Έλληνας (ο Αδάμ Μπουσδούκος), ενώ την ταινία σκηνοθετεί Τούρκος (ο Φατίχ Ακίν). Ας σημειωθεί, ακόμη, ότι εκτός από Τούρκος και Έλληνας, Ακίν και Μπουσδούκος τυγχάνουν επίσης Γερμανοί, σεναριογράφοι της ταινίας και παλιοί φίλοι. Ας σημειωθεί, τέλος, ότι δεν πρόκειται για βασανισμό αλλά για χειροπρακτική: ο πόνος προκαλείται με τη συναίνεση του Ζήνου και για θεραπευτικό σκοπό, αφού έχει μετατόπιση σπονδύλου και αν δεν επέμβει ο Κοκαλοθραύστης, οι εναλλακτικές είναι πανάκριβη εγχείρηση ή αναπηρία.
Εκτός από την σε ουδέτερο έδαφος φιλία της δεύτερης γενιάς μεταναστών, σαν αυτή του Ακίμ και του Μπουσδούκου, υπάρχουν και βήματα προς τη συμφιλίωση των δύο κρατών. Στις ανασκοπήσεις τις δεκαετίας, εκείνο που δεν ανασκοπήθηκε (επειδή συνήθως στις ανασκοπήσεις καταγράφονται ρητά γεγονότα και όχι αλλαγές νοοτροπίας, οι οποίες ακριβώς απαιτούν την απουσία επώδυνων γεγονότων) είναι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Όλα αυτά δεν θέλουν να ισχυριστούν ότι η ιστορία τέλειωσε και ότι αποκλείεται να ξαναϋπάρξουν συγκρούσεις στο μέλλον, ενώ σε καμία περίπτωση δεν έχουν και πρόθεση να σχολιάσουν δηκτικά το παρελθόν. Καιρός απαιτεί και φέρνει τους αγώνες (όταν η πατρίδα σου είναι υπόδουλη), καιρός μπορεί να φέρει και το παιχνίδι. Ως γενική πάντως παρατήρηση, η ζωή ανεξαρτήτως εποχών είναι και αγώνας και παιχνίδι, απλώς οι εποχές και οι συγκυρίες καθορίζουν την μεταξύ τους αναλογία.Η ζωή του Ζήνου είναι στο πολύ μεγάλο της ποσοστό αγώνας, καθώς του συμβαίνει κάθε πιθανή και απίθανη καταστροφή, αλλά ο Ακίν την παρακολουθεί με παιχνιδιάρικο βλέμμα. Αν το θέμα του «Soul Kitchen» είναι ο αγώνας του Ζήνου, ο σκηνοθετικός του τρόπος είναι το παιχνίδι, με αποτέλεσμα η ταινία να είναι απολαυστικά ανυψωτική. Και σίγουρα οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι πολύ χαμηλά στη λίστα των ενδιαφερόντων της, ωστόσο η σύλληψη του σωτήριου βασανισμού του Καζαντζάκη από τον Κοκαλοθραύστη Κεμάλ είναι τόσο έξοχη, που κάνει τη σκηνή ανθολογίας• αν όχι κινηματογραφικής, σίγουρα σημειολογικής.
Μουσική γευσιγνωσία: Ο σεφ - καλλιτέχνης που θα αλλάξει ριζικά το εστιατόριο του Ζήνου βρίσκεται μονίμως στα πρόθυρα νευρικής κρίσης σαν τον Έκτορα Μποτρίνι και ωρύεται σαν τον Μπρούνο Γκαντζ στην Πτώση. Ως τώρα τους τάιζες σκουπίδια, λέει στο Ζήνο, αλλά λέει επίσης πως πέραν των γεύσεων σημασία καθοριστική έχει η παρουσίαση των πιάτων, η ψευδαίσθηση, το φαίνεθαι. Όσο για τους αρχικούς πελάτες του εστιατορίου, εκείνους που τρώνε το κατεψυγμένο ψάρι τους και το βρίσκουν απολαυστικό δεν μου φαίνονται (πιθανότατα επειδή γευσιγνωστικά στα επίπεδά τους κυμαίνομαι κι εγώ) εξ ορισμού περισσότερο αστείοι από όλους εκείνους που τρώνε «καλά» επειδή είναι της μόδας, επειδή η γκουρμεδιά έχει γίνει lifestyle. Περισσότερο πάντως από τα πιάτα, ο Ακίν φαίνεται να ενδιαφέρεται για τα τραγούδια της ταινίας του, ενσωματώνοντάς τα (σε συνεργασία με τον Μπουσδούκο) και χρησιμοποιώντας τα σαν μεγάλος σεφ.
Διαστρέφοντας το στιγμιαίο: Στην τρέλα του επάνω ο σεφ έχει τιγκάρει τα φαγητά με αφροδισιακά και το εστιατόριο μετατρέπεται σε χώρο οργίων. Ένας θαμώνας την ώρα που κάνει σεξ με μια άγνωστη, την βιντεοσκοπεί με το κινητό του και μετά το δείχνει στον συμμαθητή του (με τον οποίο όταν πηγαίνανε μαζί σχολείο, καθότανε στο διπλανό θρανίο). Και συνειδητοποιείς πώς το χυδαίο δεν βρίσκεται στο ότι εκμεταλλεύτηκε την έλλειψη αναστολών της και την κάψα της που την έκανε να κάνει κάτι που δεν θα έκανε υπό νορμάλ συνθήκες, αλλά στο ότι αποτυπώνοντας (χωρίς συναίνεση και για όχι αυστηρά ιδιωτική χρήση) το σεξ τους, διαστρέφει τη φύση όχι μόνο μιας ιδιωτικής στιγμής. μετατρέποντάς την σε δημόσια (ο συμμαθητής ούτως ή άλλως την έβλεπε, αφού η φάση γινόταν στο εστιατόριο), αλλά και μια στιγμής «στιγμαίας», μετατρέποντάς την σε μόνιμη και πρόσφορη για ατέλειωτες επαναλήψεις.
Απέραντο μη γαλάζιο: Στην αρχή σχετικά της ταινίας δυο εφοριακοί έρχονται και κατάσχουν κάτι μηχανήματα από το εστιατόριο. Ο Ζήνος τους ακολουθεί προσπαθώντας να τους μεταπείσει, κι όπως τους βλέπουμε να βγαίνουν στο δρόμο, στο βάθος πίσω τους προβάλλει ένας κατασυννεφιασμένος ουρανός, που είναι σαν να έχει πέντε στρώματα σύννεφα, το ένα πάνω στο άλλο, το ένα πιο μουντό από το άλλο. Πολύ συχνά στις ταινίες η κατάσταση του ουρανού στο πλάνο είναι εσκεμμένη, εδώ όμως κατά πάσα πιθανότητα δεν πρόκειται για μια τέτοια περίπτωση, αλλά απλά για το φυσικό φόντο του Αμβούργου. Διαβάζω ότι η θερμοκρασία στο Αμβούργο κυμαίνεται το καλοκαίρι από 19,9 έως 22,2 βαθμούς κελσίου, ενώ πριν λίγες μέρες κάναμε στην Αθήνα Πρωτοχρονιά με 22 βαθμούς, θερμοκρασία που την λες μεν αφύσικη για τα δεδομένα μας, αλλά δεν παύει να είναι μια ανωμαλία που επιτρέπει να πας το παιδί σου σε παιδική χαρά, δεν παύει να είναι μια ανωμαλία που την λες και χαρά Θεού• ανώμαλη χαρά Θεού, έστω. Σε αντίθεση με τον ουρανό του Αμβούργου, στο «Soul Kitchen» επικρατεί λιακάδα στη διάθεση• για την ακρίβεια, μια σόουλ λιακάδα.

(Κείμενο γραμμένο για το ελculture)