Το Πρόσωπο Αγγελιοφόρος

Ο περιπλανώμενος θίασος του Δρ. Παρνάσους προσφέρει μια όσο να 'ναι ιδιότυπη ψυχαγωγική υπηρεσία: αν μπεις μέσα στον επί σκηνής καθρέφτη, ο δόκτωρ επιτρέπει στην φαντασία σου να απελευθερωθεί, έτσι ώστε να βιώσεις πίσω από τον καθρέφτη τον ονειρικό ή εφιαλτικό κόσμο που της αντιστοιχεί. Ένα βράδυ ο θίασος σώζει τον χαρακτήρα του Χιθ Λέτζερ από τον θάνατο. Το επόμενο πρωϊ που αυτός συνέρχεται, βλέποντας την παράταιρη σύνθεση του θιάσου (που αποτελείται από τον μεθύστακα υπεραιωνόβιο δόκτορα, την δεκαεξάχρονη κόρη του, έναν περίεργο νεαρό κι ένα νάνο), ρωτάει «Πού βρισκόμαστε;». Ο νάνος του απαντά με μια ατάκα αλά Πάιθον: «Γεωγραφικά στο βόρειο ημισφαίριο, κοινωνικά στο περιθώριο και αφηγηματικά έχουμε δρόμο ακόμη».
Εκτός όμως από τον αφηγηματικό δρόμο του χαρακτήρα του Λέτζερ ο οποίος είχε μόλις σωθεί, υπήρχε και ο δρόμος του ίδιου του Λέτζερ, ο οποίος κανονικά ήταν ακόμα στις αρχές του (αφού δεν είχε κλείσει ούτε τα 29), αλλά ένα κοκτέιλ από υπνωτικά, αναλγητικά και αγχολυτικά χάπια αρκούσε για να τον τερματίσει. Την κάλυψη του αφηγηματικού δρόμου που έμεινε ημιτελής ανέλαβαν υποδυόμενοι το ρόλο του Λέτζερ οι Τζόνι Ντεπ, Τζουντ Λο και Κόλιν Φάρελ. Έτσι, αν την προηγούμενη εβδομάδα λέγαμε ότι μια στις τόσες οι ταινίες που βλέπουμε συμπίπτουν με ξεχωριστές στιγμές της ζωής μας και σημαδεύονται από αυτές ανεξίτηλα, νά που καμιά φορά και οι ίδιες οι ταινίες συμπίπτουν με την αληθινή ζωή και τον αληθινό θάνατο, με αποτέλεσμα να σημαδεύονται πλέον στα μάτια όλων.

---

Ο Χιθ Λέτζερ ετοιμάζεται να φορέσει τη λευκή του μάσκα και να μπει στον καθρέφτη. Όταν μετά από λίγα λεπτά την αφαιρεί, δεν είναι το πρόσωπό του που βλέπουμε, αλλά αυτό του Τζόνι Ντεπ. Κι είναι μια στιγμή αυθεντικά σοκαριστική, αφού πρόκειται για ένα σπανιότατο στα κινηματογραφικά χρονικά σημείο τομής ζωής και σινεμά, μια σκηνή που μπορεί μεν μέσα στην ίδια την ταινία να παραμένει σχετικά λειτουργική (ο ήρωας μπαίνοντας στον καθρέφτη μεταμορφώνεται), αλλά που το σοκ της προέρχεται επειδή γνωρίζεις το λόγο για τον οποίο άλλο πρόσωπο είδες να φορά τη μάσκα και άλλο να τη βγάζει. Το πρόσωπό του Τζόνι Ντεπ που αποκαλύπτεται κάτω από την μάσκα φαντάζει άσχημο και χυδαίο. Η χυδαιότητα στο πρόσωπο του είναι η χυδαιότητα του τετελεσμένου, η χυδαιότητα του μη αναστρέψιμου, η χυδαιότητα του θανάτου (αν όχι εν γένει του φυσικού γεγονότος του θανάτου, πάντως σίγουρα του αφύσικου γεγονότος του θανάτου ενός ανθρώπου τόσο νέου). Το πρόσωπό του είναι ο αγγελιοφόρος μιας είδησης. Είναι ο εντός ταινίας υπαινικτικός αγγελιοφόρος ενός θανάτου που συνέβη στη ζωή. Κάθε πρόσωπο είναι μοναδικό κι ανεπανάληπτο, και το δικό του φαντάζει τα λίγα εκείνα δευτερόλεπτα μετά την αφαίρεση της μάσκας κυριολεκτικά και μεταφορικά μικρότερο από το πρόσωπο του Λέτζερ, με το διαφορετικό του σχήμα, τη διαφορετική του «γλυπτική», τη διαφορετική του κατατομή, τον διαφορετικό τρόπο που βαθουλώνουν τα μάτια του. Το πρόσωπό του στέλνει το μήνυμα ότι εγώ είμαι το πρόσωπο του Τζόνι Ντεπ. Κι ο Τζόνι Ντεπ συνεχίζει να ζει. Ενώ ο Χιθ Λέτζερ όχι.

---

Ο Δρ. Παρνάσους μιλά στην κόρη του για την παλιά του πεποίθησή ότι το σύμπαν υπάρχει επειδή υπάρχουν ιστορίες, ότι όσο εξακολουθούν να λέγονται ιστορίες ο κόσμος θα παραμένει στη θέση του. Ωστόσο ακόμη και αν έχει δίκιο και οι ιστορίες σώζουν τον κόσμο, η ιστορία της ταινίας δεν κατορθώνει να σώσει τον δικό της κόσμο, όντας υπερβολικά μπερδεμένη και κυρίως με ήρωες που δεν σε συγκινούν και δεν σε κάνουν να νοιαστείς αληθινά για την τύχη τους. Μιλά όμως επίσης στην κόρη του και για την παλιά του πίστη ότι η φαντασία έχει τη δύναμη να μεταμορφώσει και να φωτίσει τη ζωή μας. Κι έτσι, όσα μείον κι αν έχει η ταινία ως συνολικό αποτέλεσμα, δεν παύει να είναι μια ακόμη συναρπαστική εικαστικά απόδραση του Τέρι Γκίλιαμ από το σιδερένιο κλουβί. Ο Γκίλιαμ είναι ένα αληθινό τζάνκι των φανταστικών κόσμων και σε όλες του τις ταινίες το αληθινό με το φανταστικό αναμιγνύονται, το ένα εισχωρεί μέσα στο άλλο, με την -καλομαθημένη εξαιτίας της προέλευσής του από τα κινούμενα σχέδια- οργιαστική φαντασία του να προσπαθεί να καταπατήσει όσους περισσότερους νόμους μπορεί. Επειδή είναι αποδεδειγμένο ότι στον Γκίλιαμ αρέσουν οι τύποι που αψηφούν τη βαρύτητα, ίσως του άρεσε και το ποίημα του Κάλβου: σαν τον Ίκαρο, και αν έπεσεν ο πτερωθείς Γκίλιαμ, αφ΄υψηλά όμως έπεσε.

(Κείμενο γραμμένο για το ελculture)