Η Ιθάκη της πρόσκρουσης

Βλέπω το «Μίσος» απ' το μπανλιέ της Πλατείας Εξαρχείων. Tο να μιλάς τέλη Ιούλη για τον Δεκέμβρη είναι κυριολεκτικά και μεταφορικά εντελώς εκτός εποχής. Κάνω το λάθος εν γνώσει μου: όσο μπανλιέ δεν είναι τα Εξάρχεια (χωροταξικά, σκέτα ταξικά και εθνολογικά), όσο κι αν οι γειτονιές των εν Ελλάδι μεταναστών ήρθαν κατόπιν δεκεμβριανής εορτής στο φως (και μάλιστα με φως που φώτισε από την αντίθετη ιδεολογική κατεύθυνση), οι ομοιότητες ανάμεσα στην ταινία και τα εδώ συμβάντα είναι έντονες: ο νεκρός ως αφορμή, η οργή αντί της προσδοκίας ως αιτία, το κεντρικότατης θέσης μίσος για την αστυνομική αυθαιρεσία, η αναπόφευκτη μοιραία εκπυρσοκρότηση αστυνομικού όπλου, η σκηνή με τους μικρής κλίμακας βασανισμούς στο Τμήμα (όπου ο παλιός δείχνει έμπρακτα στον νέο που πρέπει να σταματά ο σωστός ο επαγγελματίας, όσο κι αν μπαίνει στον πειρασμό να συνεχίσει) η οποία μου θύμισε στη γωνία λήψης της τα καθ΄ημάς αλληλοχαστουκίσματα.

---

Σε μια απ' τις πρώτες σκηνές της ταινίας, βρισκόμαστε σε μια ταράτσα, όπου πλήθος νεαρών ψήνουν λουκάνικα, καπνίζουν και βρίζουν τους μπάτσους κάτω στο δρόμο. A, πίνουν και Xάινεκεν. Αργότερα, οι τρεις πρωταγωνιστές της ταινίας έχουν μακροσκελή συζήτηση. Η συζήτηση γίνεται με φόντο μια αφίσα της ίδιας μπύρας. Όλα αυτά τα παρατηρώ κρατώντας στα χέρια μου ένα κουτάκι αυτής ακριβώς της μπύρας. Την οποία άρχισα να πίνω πριν πολλά χρόνια επειδή ήταν το αγαπημένο ποτό του Τζέφρι στο «Μπλε Βελούδο». Kαι σκέφτομαι ότι έστω ένας να άρχισε -συνειδητά ή ασυνείδητα- να πίνει την συγκεκριμένη μπύρα εξαιτίας του «Μίσους», αυτό είναι ένα αποτέλεσμα εντελώς απτό και μετρήσιμο, ενώ, ας πούμε, η επίδραση της ταινίας σε όσους την είδαν από το 1995 ως σήμερα μπορεί να είναι πολύ μεγάλη, παραμένει όμως μη μετρήσιμη. «La haine attire la haine» (το μίσος γεννά μίσος) λέει ένας πρωταγωνιστής. Μπορείς κάλλιστα να αντικαταστήσεις το haine με το heineken: και η επί της οθόνης μπύρα ίσως γεννά την μπύρα στο χέρι κάποιου θεατή. Μακριά από αντικοινωνικά συναισθήματα, όπως το μίσος, η διαφήμιση βασίζεται πάνω σε μια ιδέα: της ευτυχίας. Η διαφήμιση σού λέει πως ό,τι κι αν κάνεις είσαι εντάξει. Και αντιεξουσιαστικά εντάξει, γιατί όχι;

---

Σε μια ειρωνική ατάκα του «Πληροφοριοδότη», ο Νίκολσον λέει ότι «Δεν θέλω να είμαι προϊόν του περιβάλλοντός μου, αλλά το περιβάλλον μου να είναι προϊόν μου». Το «Μίσος» είναι η ιστορία τριων νέων που είναι προϊόντα του περιβάλλοντός τους. Το να είσαι προϊόν όμως δεν σημαίνει ότι είσαι φωτοκόπια κι ότι δεν διαφέρεις από τον διπλανό σου. Σημαίνει ότι έχεις κάποια ακραία όρια εντός των οποίων κινείσαι. Οι τρεις φίλοι μολονότι μεγάλωσαν στο ίδιο περιβάλλον αντιδρούν διαφορετικά. Ο ένας το λέει ξεκάθαρα πως θέλει να ξεφύγει. Αλλά όλο το θέμα είναι πόσες πιθανότητες έχεις να δραπετεύσεις, πόσο στατιστικά πιθανό είναι τελικά να τα καταφέρεις.Όλοι είμαστε προϊόντα του περιβάλλοντός μας. Βλέπω στο βαγόνι του ηλεκτρικού μια μετανάστρια να κοιμάται απεριποίητη κι εξαντλημένη, και ξέρω ότι αυτά που γράφω σ' αυτή τη στήλη πολύ δύσκολα θα την αφορούν. Ο κόσμος από τον οποίο έρχεται είναι διαφορετικός. Ο κόσμος όμως στον οποίο μεγαλώνει τα παιδιά της είναι εντελώς διαφορετική περίπτωση και η διαμόρφωσή του το μεγάλο τελικά στοίχημα.

---

Η ταινία διηγείται την ιστορία ενός ανθρώπου και μιας κοινωνίας που πέφτει από τον πεντηκοστό όροφο και σε κάθε όροφο επαναλαμβάνει: «ως εδώ όλα καλά, ως εδώ όλα καλά». Προσθέτει πως σημασία δεν έχει η πτώση, αλλά η πρόσκρουση. Ο δικός μας ποιητής όμως δεν ήταν αυτός που μας έμαθε πως οι Ιθάκες μάς δίνουν τα ωραία ταξίδια; Εμείς έχουμε λοιπόν την σοφία να αντιτείνουμε πως, όχι, σημασία δεν έχει ο προορισμός της πρόσκρουσης, αλλά το πανέμορφο ταξίδι της πτώσης. Πέφτοντας απολαμβάνουμε συναρπαστικές μάχες προαιώνιων εχθρών: τρομοκρατία εναντίον αστυνομοκρατίας, παραλία εναντίον κάλπης, ΣΥΝ εναντίον ΣΥΡΙΖΑ, ΛΜΑΤ εναντίον ΜΑΤ. Το σπικάζ του ταξιδιού κάνει με τη χαρακτηριστική φωνή και εκφορά του λόγου του, ο Πρόεδρος, Πάνος Σόμπολος: Ως - έ - δώ - ό - λά - κά - λά.

(Kείμενο γραμμένο για το ελculture)