Το παιδί του Σόμερσετ

Ενώ το «Seven» είναι μια ταινία που μιλάει για έναν κόσμο, όπου το αν αξίζει να ζεις παρουσιάζεται ως ζητούμενο και καθόλου ως δεδομένο, είναι ταυτόχρονα και ένα από εκείνα τα έργα που σε κάνουν να νιώθεις ότι άξιζε να ζήσεις και να τα δεις. Αυτό το παράδοξο του μετασχηματισμού της ασχήμιας σε ομορφιά και του πόνου σε ανακούφιση ονομάζεται ως γνωστόν «Τέχνη», αλλά αντί για τέχνη ας μιλήσουμε για τον Γουίλιαμ Σόμερσετ, τον ντετέκτιβ -που υποδύεται ο Μόργκαν Φρίμαν- ο οποίος ετοιμάζεται να βγει στη σύνταξη και τα μάτια του έχουν δει πάρα πολλά.
Σε μια σκηνή της ταινίας η Γκουίνεθ Πάλτροου -που παίζει τη γυναίκα του συνεργάτη του Σόμερσετ- του ζητά να βγουν να μιλήσουν κρυφά από τον άντρα της. Ο Σόμερσετ παραξενεύεται αλλά δέχεται. Πίνοντας καφέ του εκμυστηρεύεται ότι είναι έγκυος και ότι δεν ξέρει τι πρέπει να κάνει. Ο Σόμερσετ της απαντά ότι πριν πολλά χρόνια έπεισε τη δική του σύντροφό να διακόψουν την εγκυμοσύνη της. Δεν έχει αμφιβολία ότι πήρε τη σωστή απόφαση, αλλά έκτοτε δεν έχει περάσει ούτε μια μέρα που να μην έχει μετανιώσει για αυτή του την απόφαση. Σε άλλο σημείο της ταινίας ο Σόμερσετ λέει ότι μόλις βγει στη σύνταξη θα φύγει μακριά, επειδή δεν θέλει να ζει σε ένα μέρος που έχει καταστήσει την απάθεια αρετή (κι επειδή έχω βίτσιο με τις ατάκες των ταινιών, λέει κατά λέξη: «Ι just don't think I can continue to live in a place that embraces and nurtures apathy as if it was virtue»).
Έχοντας αυτό το βίτσιο, η λέξη «apathy» είχε σφηνωθεί για χρόνια στο κεφάλι μου, μέχρι που άκουσα τον Μπαράκ Ομπάμα στον λόγο του στο Σικάγο το βράδυ της εκλογής του να μιλά για τους νέους που διέψευσαν τον μύθο περί απάθειας της γενιάς τους («the young people who rejected the myth of their generation's apathy»). Έτσι είναι όλα στη ζωή, δανεικά: δανείστηκαν κάποτε τις λέξεις μας, κάνοντας το απάθεια - apathy, δανείστηκαμε κάποτε από την κουλτούρα τους ως τον τρόπο ζωής τους, με εξίσου ανεπαίσθητες διαφοροποιήσεις.
Ο ελληνικός λαός υποστήριζε σύμφωνα με τις μετρήσεις τον Ομπάμα με δικτατορικά ποσοστά, με τα ποσοστά με τα οποία τον ψήφισαν όντως οι αφροαμερικάνοι. Φυσικά το φαινόμενο δεν είναι ελληνικό αλλά παγκόσμιο. Ποτέ άλλοτε στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν ενώθηκαν ταυτόχρονα τόσα πολλά χείλη στον σχηματισμό τριών απλούστατων συλλαβών: Ο – μπά – μα. Την ημέρα της εκλογής του αυτός ο ήχος πρέπει να σχημάτιζε ένα παγκόσμιο βουητό, σαν ο πλανήτης να μπαμπάλιζε τους πρώτους του φθόγγους. Οι φθόγγοι αυτοί είναι αναμφίβολα φθόγγοι ελπίδας.
Διατυπώνονται, βέβαια, ενστάσεις που λένε ότι η ελπίδα αυτή συνιστά αφέλεια και ότι η πολιτική της Αμερικής δεν μπορεί να αλλάξει. Κατά τη γνώμη μου όμως, αφέλεια είναι να ισοπεδώνεις ό,τι συνέβη κρίνοντας τα πράγματα απ' έξω, κρίνοντας δηλαδή το πακέτο «ΗΠΑ» ως σύνολο και μην κρίνοντας τι είναι προτιμότερο να συμβεί εντός του πακέτου αυτού. Αφέλεια είναι να κρίνεις τις εξελίξεις στην βάση του ρόλου που θα επιθυμούσες εσύ να έχουν οι ΗΠΑ, αντί να τις κρίνεις στην βάση του δεδομένου τους ρόλου. Αφέλεια είναι η υπενθύμιση των ακραίων ορίων των ΗΠΑ ως αρχή και τέλος της κουβέντας. Αφέλεια είναι να μην προτιμάς την κίνηση προς το ένα άκρο από την κίνηση προς το άλλο. Και όχι, δεν είναι αφέλεια να νιώθεις ευχαριστημένος με την εκλογή Ομπάμα, γνωρίζοντας ότι δεν είχε αντίπαλο τον νεκραναστημένο Τσε Γκεβάρα, αλλά τον Μακέιν και την Σάρα Πέιλιν.
Επιστροφή στον Σόμερσετ. Στο τέλος της ταινίας ο Σόμερσετ αναφέρει μια φράση του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, σύμφωνα την οποία ο κόσμος είναι ένα όμορφο μέρος, για το οποίο αξίζει κανείς να αγωνίζεται. Ο Σόμερσετ μας πληροφορεί ότι συμφωνεί με το δεύτερο σκέλος της φράσης.
Είναι δεν είναι όμορφο μέρος, είναι δεν είναι αυταπάτη ότι ο κόσμος θα γίνει λιγότερο σκατά με τον Ομπάμα, είναι δεν είναι αυταπάτη ότι ο κόσμος μπορεί να αλλάξει, αξίζει να αγωνίζεσαι για αυτόν, αξίζει να ξεφύγει κανείς από την απάθεια και την παραίτηση.
Μην νομίζεις, τα γράφω μπας και ψήσω εμένα πρώτα. Γιατί, όχι, η απάθεια δεν ήταν μύθος των τελευταίων γενιών, αλλά πραγματικότητα και ψυχικό καθεστώς.

(Κείμενο γραμμένο για το «SMS» της «SportDay»)