Τετάρτη, Οκτωβρίου 15, 2008

Το αστείο

Η είδηση-σοκ που δημοσιεύθηκε στο τσέχικο περιοδικό «Respekt», στην οποία φέρεται ως καταδότης του «φυγά» του καθεστώτος Μίροσλαβ Ντβόρατσεκ, δίνει, μοιραία, διαφορετικές ερμηνείες στον αναχωρητισμό του. Ο Ανταμ Χάντριλεκ από το «Ινστιτούτο Μελέτης Ολοκληρωτικών Καθεστώτων» (υπογράφει το άρθρο περί «χαφιεδισμού» του συγγραφέα) υπήρξε σαφής στους υπαινιγμούς του: «Ο Κούντερα φρόντιζε πάντοτε να καλύπτει προσεκτικά τα ίχνη του. Πιθανόν άλλοι λόγοι, τους οποίους δεν μπορούσαμε να φανταστούμε, να δικαιολογούν τον απόμακρο χαρακτήρα του».
~~~
~~~
Tα πιο αποτελεσματικά κατηγορητήρια δεν είναι όσα αφορούν συγκεκριμένες πράξεις (που μπορεί να αποδειχθούν ή να μην αποδειχθούν), αλλά όσα αφορούν τον ίδιο τον κατηγορούμενο, συνολικά ως άνθρωπο και ως προσωπικότητα. Πρόκειται για κατηγορητήρια ολοκληρωτικά.
Είτε κατέδωσε είτε δεν κατέδωσε ο Κούντερα (μέσα στην ομίχλη της εποχής του) είναι ήδη ένοχος ως απόμακρος χαρακτήρας και ως μη καλός άνθρωπος.
Όταν στοχάζεσαι και γράφεις με τέτοιον ξεγυμνωτικό τρόπο για την Ιστορία, αυτή θα έρθει κάποια στιγμή και θα σε εκδικηθεί. Το καθεστώς το τότε με το καθεστώς το τώρα ενώνονται για να σε πλήξουν από κοινού: όσο καλά κι αν γράφεις, αποκαλύφθηκες πια, μισάνθρωπε.
Σταμάτα να κρύβεσαι, πες τα όλα, ομολόγησε τα όλα, υπάρχουν σκιές, φύγε από τις σκιές, έλα στο φως, μίλα μας, σταμάτα να είσαι αλαζόνας, δεν σε παίρνει πια να είσαι αλαζόνας, απολογήσου, ταπεινώσου, μίκρυνε, έλα στα μέτρα μας, στα φωτεινά μας μέτρα.
Το αληθινό αστείο της εποχής είναι η προστασία των προσωπικών δεδομένων.

22 Comments:

At 10/15/2008 07:58:00 μ.μ., Blogger gilles said...

πάντα πίστευα πως με τον τρόπο που ο κούντερα στηλίτευε στην ''αθανασία'' τον τρόπο που οι δημοσιογράφοι πιστεύουν οτι γράφουν οι ίδιοι την ιστορία θα ερθει η ώρα που θα του το ξεπληρώσουν. εμ βέβαια. ποτέ δεν έδινε συνεντεύξεις και πάντα με τον τρόπο του εκδήλωνε την αηδία του για αυτούς θα άφηναν την ευκαιρία να τους ξεφύγει έτσι?

επι του πιεστηρίου εγώ δεν πιστεύω λέξη. αλλά και αλήθεια να είναι δεν με νοιάζει καν.
αυτό που με ενοχλεί είναι πού στα 79 του δεν μπορεί να κάνει τίποτα και πως όταν πεθάνει αυτή η είδηση θα μπει σε μια παράγραφο της βιογραφίας του.
και το κακό είναι πως το ξέρει και ο ίδιος καλύτερα και πριν από όλους μας.

 
At 10/15/2008 08:16:00 μ.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

κανένας άνθρωπος δεν είναι απολύτως καλός ή κακός

μπορούμε να έχουμε μία γνώμη για τις πράξεις αλλά είναι σφάλμα να έχουμε συναισθήματα για τις πράξεις και γνώμη για τους ανθρώπους (γιατί άραγε)

η Ιστορία εντάσσεται στη φασιστική μυθολογία και δεν αποκρομμυώνεται

 
At 10/15/2008 08:23:00 μ.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

Αγαπητέ old boy,

Κι εγώ τείνω να συμφωνήσω οτι μια τέτοια καταγγελία είναι τουλάχιστον ύποπτη - μετά από τόσα χρόνια και χωρίς (εξ όσων γνωρίζω) να υπάρχει κανένα απτό αποδεικτικό στοιχείο...

Όπως υπονοείς ευθέως και όπως λέει και ο Gilles, η ρετσινιά θα μείνει.. Κι αυτό είναι το χειρότερο...

Ένας φίλος

Υ.Γ. Πας γυρεύοντας με τα θέματα που άπτονται του νομικού κόσμου.. ;-) Καλά κάνεις όμως. Αρκεί κάποιος να μου εξηγήσει γιατί η "μπλογκόσφαιρα" όπως τη λέτε είναι γεμάτη από τόσα κόμπλεξ και χολή...

 
At 10/15/2008 08:35:00 μ.μ., Blogger gerasimos said...

Ο Χάιντεγκερ (για κάποιους ο μεγαλύτερος φιλόσοφος του 20ου αιώνα) υπήρξε ναζιστής, ο Σαρτρ μαοϊκός, ο Πλάτων δεν πολυγούσταρε τη δημοκρατία, ο Γκίντερ Γκρας υπήρξε κι αυτός μέλος του ναζιστικού κόμματος και τώρα τελευταία μας προκύπτει κι ο Κούντερα καταδότης. Ε, και; Κάποιος είχε πει ότι οι μεγάλοι κάνουν και μεγάλα λάθη...

 
At 10/15/2008 08:42:00 μ.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

οι άνθρωποι κάνουν πράξεις αλλά οι άνθρωποι δεν είναι οι πράξεις τους. οι άνθρωποι είναι δυνατότητες, δηλαδή ελεύθεροι. οι άνθρωποι που γράφουν, σε πολλές περιπτώσεις, δηλώνουν μίσος προς αυτή την ελευθερία που λέμε.

 
At 10/15/2008 09:18:00 μ.μ., Blogger fpboy said...

Oι καλλιτέχνες είναι το έργο τους και όχι η προσωπική τους ζωή.

 
At 10/15/2008 11:58:00 μ.μ., Blogger Γιάννης Χάρης said...

λουλούδια, ολντ μπόι --σου χρωστώ, εννοώ

και να σκεφτεί κανείς ότι ο Κ. άρχισε ίσως να γίνεται απόμακρος όταν άρχισαν να στραβομουτσουνιάζουν οι Γαλλέοι που τους πείραζε την ιερή τους γλώσσα, τη στίξη κτλ., και ιδιαίτερα όταν αποφάσισε να μη δίνει πια συνεντεύξεις, αφού είδε κι απόειδε

έφτασαν μάλιστα σε αδιανόητα ύψη απρέπειας, να πουν --να γράψουν!-- ότι, βέβαια, τώρα που λίγδωσε τ' άντερό του, δε δίνει πια συνεντεύξεις!

κι από τότε άρχισαν να τους ξινίζουν γενικά τα καινούρια του βιβλία

όσο για τους συμπατριώτες του, με την πτώση του κομμουνισμού, του γύρισαν κι αυτουνού την πλάτη, όπως σ' όλους της περίφημης "άνοιξης της Πράγας", με το μεγαλούργημα Λογικής πως, αφού θέλατε κομμουνισμό με ανθρώπινο πρόσωπο, κομμουνιστές ήσασταν κι εσείς: στο πυρ το εξώτερο λοιπόν!

[αυτήν ακριβώς τη σπαραχτική αίσθηση του να μην ανήκεις πια πουθενά, στην καινούρια ή στην παλιά σου πατρίδα, τη δίνει με ανυπέρβλητο, νομίζω, τρόπο στην Άγνοια]

φοβάμαι πως σ' το προσγείωσα άτσαλα το υπέροχο κομμάτι σου, ολντ μπόι, με τα [διόλου άγνωστα] "πραγματολογικά" στοιχεία, αλλά καμιά φορά μόνο από τέτοια μπορούν να πάρουν χαμπάρι οι διάφοροι --όχι μόνο οι δημοσιογράφοι

 
At 10/16/2008 12:33:00 π.μ., Blogger squarelogic said...

Οταν μου υπέδειξαν-μαλλον με δόση χαιρεκακίας ανάλογης αυτής που αναφέρεις περί προσαρμογής στα μικρά μας μέτρα- χτες την είδηση,δεν μπόρεσα να συμμεριστώ την απαξίωση τους.
Το γεγονός πρέπει να ιδωθεί κάτω απ το πρίσμα του ιστορικού του περιβάλλοντος,του context που λένε,και πάλι,δεν αναιρεί για μένα την σπουδαιότητα του συγγραφέα:Την αίσθηση "μα πήρε την εικόνα απ το μυαλό μου" ή τον θαυμασμό για την σκηνοθεσία που στήνει για να προκύψει αυτό που θέλει να πει.
Και αν θυμηθούμε και τις "Ζωες των Αλλων" το καθεστώς μπορεί να έχει στήσει "καθρέφτες" που να επηρεάζουν ακόμη τις ζωές των ανθρώπων,πολυ καιρό μετά την κατάρρευση του.

 
At 10/16/2008 02:28:00 π.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

Μεγάλο ζήτημα. Κατά καιρούς και για διαφόρους πέρασα απ' όλο το φάσμα μεταξύ βδελυγμίας και απόλυτης ανοχής. Η διάκριση έργου απ' τον συγγραφέα μοιάζει πολύ βολική για να είναι πειστική. Όσο τεχνίτης και νάναι ο άλλος η ανάγνωση έχει πάντα την γκαρδιακή της πλευρά. Και οι κρυφές πομπές του συγγραφέα λειτουργούν σαν προδοσία της. Αλλά τσουπ: η προδοσία σχεδόν πάντα είναι πολύτιμη, αν όχι αναγκαία για το προχώρημα. Μπορεί να μην είναι απλώς μέρος του παιχνιδιού, αλλά το ίδιο το παιχνίδι. Μια συνηγορία στην ασυνέπεια, ένα παρόλαυτά. Τώρα, ο Κούντερα θα απωλέσει τη φήμη του σ' αυτούς που τον διαβάζανε για λάθος λόγους. Άλλη κατηγορία όταν εξ αρχής είναι γνωστό το στίγμα του άλλου, ο φιλοναζισμός του Χάιντεγκερ να πούμε.

 
At 10/16/2008 04:24:00 π.μ., Blogger Rodia said...

Οι αντιφάσεις που λέγαμε σε κάποιο άλλο ποστ... (δε θυμάμαι ποιο)
Ο άνθρωπος αναζητά την ασφάλεια, τη συνέπεια, πράγματα άπιαστα. Είμαστε γεμάτοι αντιφάσεις και δεν χρειάζεται καμιά δικαιολογία ο Κούντερα. Ετσι είναι. Αυτός είναι. Αν ήταν αλλιώς, δεν θα ήταν αυτός. Τελεία.
..μόνο στην ομάδα υπάρχει συνέπεια και πίστη! Γαύρος και άγιος ο Θεός! :) χαχαχα

 
At 10/16/2008 04:58:00 μ.μ., Blogger Old Boy said...

Κι όμως, Ροδιά, ακόμα και αν είναι βάσιμες οι κατηγορίες, για μένα δεν υπάρχει αντίφαση.
Ο συγγραφέας οφείλει να βλέπει τον κόσμο με διαύγεια, να γράφει για τον κόσμο με διαύγεια και να προσπαθεί να ανιχνεύσει τα αληθινά κίνητρα των ανθρώπων, φεύγοντας από την επιφάνεια.
Ο συγγραφέας δεν οφείλει να είναι ούτε «ψυχούλα» ούτε κοινωνικός ούτε ευγενικός ούτε τίποτα.
Και τα περί ομίχλης λένε αυτό ακριβώς: αν θέλουμε να κρίνουμε το πως συμπεριφέρθηκε ένας άνθρωπος 21 ετών στην Τσεχοσλοβακία του 1950, πρέπει να μεταφερθούμε στον τότε χώρο και χρόνο και να σκεφτούμε με βάση την τότε ιστορική πραγματικότητα. Όχι, με την σημερινή και την στερνή της γνώση. Και ακόμα και αν μεταφερθούμε στο τότε, ούτε αυτό αρκεί, αν δεν ξέρουμε το σύνολο των συνθηκών που οδήγησαν τον Κούντερα στο να κάνει ό,τι έκανε (αν το έκανε).
Ειδάλλως τον βαφτίζουμε καταδότη και καθαρίζουμε.
Αυτή όμως είναι δημοσιογραφική σκέψη και δη στην πιο μονοδιάστατη εκδοχή της.
Θα προτιμήσω λοιπόν τον τρόπο σκέψης τον Κουντερικό.

 
At 10/16/2008 11:38:00 μ.μ., Blogger Γνωμοδότης said...

όσο καλά κι αν γράφεις, αποκαλύφθηκες πια, μισάνθρωπε.

Για μισάνθρωπος δεν ξέρω, αλλά από που και ως που o Κούντερας γράφει καλά;

Επιπέδου Δήμητρας Λιάνη-Παπανδρέου...

Νομίζω το έχω ξαναστείλει, αλλά ακόμη και ένας τυχαίος αμερικανόπαις το έχει πιάσει το νόημα:

One of the terrors of dating is Milan Kundera, and specifically, The Unbearable Lightness of Being, the sexually-transmitted book that this Czech-born author has inflicted on a generation of American youth.

I fully recognize the important role of the dating book, that is, the carefully selected work you lend a prospective lover sometime in the golden honeymoon period between your second cup of coffee together and the first time you spend a night in the same bed without touching. In that short window of time, your partner is still a delicious mystery to you, an enigmatic and discerning being, and to her you are a dark continent of adventure and excitement, waiting to be explored. And so you lend her books that are funny, playful, and good subway reading, but also complex enough to hint at your Hidden Depths. Something unusual is a plus, as are lots of sexy bits, to serve as a reminder of the animal fires that burn within. And since you don't yet know one another too well, you try to choose a shotgun of a book that fires a wide pattern, thematically speaking. Like an early physicist studying the atom, you will hurl little bits of culture at your new love and collect valuable data about her inner life by observing the way they bounce off.

Given these requirements, it's not surprising that many people have gravitated towards The Unbearable Lightness of Being. The book has that sexy whiff of the Eastern Bloc to it (very effective on anyone who hasn't been immunized by an actual relationship with an Eastern European), it's full of young people having complex, turgid sex with one another, and since the first sentence of the book mentions 'Nietzsche', it is ipso facto philosophical. It doesn't hurt, either, that Milan Kundera's craggy, intellectual face with the thunderbolt eyebrows is staring from the back cover.

The problem, though, is that the Unbearable Lightness of Being is a really bad book. Milan Kundera is the Dave Matthews of Slavic letters, a talented hack, certainly a hack who's paid his dues, but a hack nonetheless. And by his own admission, this is his worst book. If you strip off the exoticism of Brezhnev-era Czechoslovakia (this rinses off easily in soapy water), you are left with a book full of vapid characters bouncing against each other like little perfectly elastic balls of condensed ego. And every twenty pages the story steps outside for a cigarette so that the author can deliver a short philosophical homily. Kundera has a sterile, cleanroom writing style meant to suggest that he is a surgeon expertly dissecting the human condition before your eyes, but if you look a little more closely, you see he's just performing an autopsy on a mannequin. Or more accurately, a RealDoll.

This is particularly galling given the A-team of Slavic authors just waiting to get their chance in the American dating ring, authors who've written funny, sexed-up books of great literary merit and philosophical depth that are fun to read no matter the mental wattage at your disposal. And just as importantly, fun to re-read - a salient feature of dating books is that you are likely to have to read through them over and over again in your great romantic life journey. In fact, you may start to find that the books are more fun than the dating, and then you're in the best position of all.

At any rate, given that Christmas is coming, given that a Google search for "Kundera sucks" unconscionably returns only a single (albeit highly interesting) result, and given that I could use a few referral bucks, I present the following books, optimized for seduction, a thoughtful and romantic gift for the long-term lover, or ideal for marriage bed, when you have all the time in the world to get your reading done.

http://www.idlewords.com/2005/11/dating_without_kundera.htm

 
At 10/16/2008 11:50:00 μ.μ., Blogger Rodia said...

Την αντίφαση τη διακρίνει καθένας σε κάποιον άλλο. Κανείς δεν την αναγνωρίζει ως δικό του συστατικό. Καθένας (προσπαθεί να) είναι συνεπής με αρχές, αναζητά τη σταθερότητα στη συμπεριφορά, κλπ.
Σχετικά με τον Κούντερα, αλλά και με άλλους σπουδαίους καλλιτέχνες των τεχνών και της ζωής, δεν με απασχολεί καθόλου τι έκανε, αν έκανε, γιατί, πώς, κλπ.
Αυτό που με απασχολεί -με ενοχλεί, καλύτερα- είναι η στάση όσων διαλαλουν υποκριτικά την ακεραιότητα του χαρακτήρα τους, συχνά βάλλοντας εναντίον προβεβλημένων προσώπων. Δεν "ανεβαίνουν" στην υπόληψή μου (το αντίθετο μάλιστα) οι τύποι που κατηγορούν με σκοπό να αμαυρώσουν, να διαστρεβλώσουν, να διαλύσουν εικόνες άλλων, τη στιγμή ακριβώς που δήθεν "αποκαλύπτουν αλήθειες".

..παλιότερα, κυκλοφορούσε στο διαδίκτυο ένα κείμενο ύπουλο, μια δήθεν επιστολή του ετοιμοθάνατου Μάρκες, δεν ξέρω αν την έχεις υπόψη, όπου παουσίαζε τον άθεο συγγραφέα να παρακαλεί το Θεό, κλπ, ένα άθλιο (αλλά καλογραμμένο) κείμενο τόσο ώστε να πείθει ότι ήταν πράγματι γραμμένο από εκείνον. Ευτυχώς, ο Μάρκες το πήρε χαμπάρι και το διάψευσε. Τίποτα όμως δεν εμποδίζει αυτό το κείμενο να εξακολουθήσει να κυκλοφορεί, αμαυρώνοντας με τον τρόπο του τη μνήμη και τους αγώνες ενός ανθρώπου.
Στη περίπτωση Μάρκες, οι διαστρεβλωτές διάλεξαν πλάγια οδό, στη περίπτωση Κούντερα την ευθεία βολή. Βλέπεις, το μέλι τραβάει τις μέλισσες αλλά και τις σφήκες, δεν πάνε π.χ. στα σκατά. Τους βρώμικους, αντιθέτως, τους κάνουν προτομές και τους πλέκουν εγκώμια σε επετείους!

-->> αντίφαση δεν βλέπουν όσοι δέχονται ότι αυτή είναι βασικό συστατικό της ανθρώπινης ουσίας, οπότε, ούτε 'γώ ούτε 'συ π.χ. μπορούμε να τη δούμε ως αντίφαση. Ετσι είναι.

 
At 10/17/2008 12:09:00 π.μ., Blogger Nefestoras said...

Η ιστορία του καθενός μας αγαπητέ old boy, είναι η ιστορία της αντίστασης του ανθρώπου ή όχι απέναντι στην προδοσία. Ή συμβαίνει στον ατομικό μας βίο και τις προσωπικές μας σχέσεις ή συμβαίνει στον συλλογικό στίβο της κοινωνίας.
Αυτό που θέλω να προσθέσω για αυτό το εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα που συζητήσατε, είναι ένα διευρυμένο ή ίσως και ύστερο κριτήριο των εμπειριών του εικοστού αιώνα στο οποίο η δική μου τουλάχιστον σκέψη έχει καταλήξει, όπου νομίζω χρειάζεται να κρίνουμε και να αντιλαμβανόμαστε την προδοσία, με το πόσο αυτή είναι συστηματική επιλογή όπως του χρηματιστή και του σύγχρονου πολιτικού για παραδείγματα, ή μια εξαίρεση στη ζωή, αποτέλεσμα πολλών συνθηκών και τυχαιοτήτων, και πάντως δικής μας επιλογής και ευθύνης ακόμα και σε αυτή την περίπτωση.

 
At 10/17/2008 01:04:00 π.μ., Blogger Old Boy said...

Ροδιά, για το κείμενο του Μάρκες δεν ξέρω αν κάποιος ήθελε να τον συκοφαντήσει, περισσότερο έχω την αίσθηση ότι ήταν κάποιος θαυμαστής του που προσπάθησε να μετατραπεί στο είδωλό του.
Nεφέστορα, πολύ ενδιαφέρον το σχόλιό σου και θα συμφωνήσω.
Γνωμοδότη, όπως θα έλεγαν κι οι Πάιθον, oh, shut up :)

 
At 10/17/2008 11:06:00 μ.μ., Blogger Γνωμοδότης said...

Γνωμοδότη, όπως θα έλεγαν κι οι Πάιθον, oh, shut up :)

Όπως θα έλεγε και ο Κούντερα: [βασυστόχαστο εμβόλικο δοκίμιο επιπέδου πρωτοετή φιλοσοφικής με ανησυχίες].

 
At 10/17/2008 11:06:00 μ.μ., Blogger Γνωμοδότης said...

εμβόλιμο

 
At 10/18/2008 01:36:00 π.μ., Blogger Thrass said...

Θα συμφωνήσω ότι η ζωή τού Κούντερα είναι άσχετη (στην ουσία της) με την τέχνη του (στην ουσία της).

Περνώντας τώρα στη μεσημεριανή ζώνη, συμφωνώ ότι η προδοσία δεν αντιφάσκει με τα γραπτά του. Άλλωστε, τι σημαίνει προδοσία και με ποιόν ήταν ο Κούντερα, με εμάς ή με τούς άλλους;

Θα διαφωνήσω όμως με τον ίδιο τον Κούντερα, για την αξία τής Αβάσταχτης Ελαφρότητας (αν και για πρώτη φορά το βλέπω στο κείμενο που παρέθεσε ο Γνωμοδότης). Για εμένα σίγουρα δεν είναι το χειρότερό του βιβλίο, μάλλον είναι στο top-3 του, και, κυρίως, δομικά αποτελεί προάγγελο της άφταστης Αθανασίας (εκτός αν θεωρήσουμε ως προάγγελό της το Βιβλίο τού Γέλιου και τής Λήθης, που είναι προγενέστερο).

Όσο για το σχόλιο περί Δήμητρας Λιάνη, αυτή ακριβώς είναι η ιδιοφυία τού Κούντερα! Μπορεί να διαβαστεί ευχάριστα από ανθρώπους διαφόρων νοητικών επιπέδων. Ο καθένας θα καταλάβει άλλα, αλλά όλοι θα διασκεδάσουν.

 
At 10/18/2008 06:56:00 μ.μ., Blogger Old Boy said...

Τhrass, η παραπομπή του Γνωμοδότη δεν είναι κείμενο του Κούντερα.

 
At 10/18/2008 10:23:00 μ.μ., Blogger gasireu said...

''And by his own admission, this is his worst book.''
αυτή νομίζω είναι η γνώμη του Κούντερα για την Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι.

 
At 10/19/2008 04:47:00 μ.μ., Blogger Old Boy said...

Ναι, σόρυ, παρανόηση. Κι εγώ πάντως αμφιβάλλω ότι έχει πει ποτέ τέτοιο πράγμα.

 
At 10/20/2008 01:35:00 π.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

Δεν εχω διαβασει Κούντερα, υποθετω απο τα συμφραζομενα οτι ειναι μεγαλος λογοτεχνης. Και τι σημασια εχει αν εμαθε καποιος να χειριζεται με τεχνη τον λογο οταν προκαλει μεγαλο πονο και θανατο στους συνανθρώπους του. Δεν πιστευω στον καλλιτεχνη-αγιο ανθρωπο, αλλα ουτε στον καλλιτεχνη-καθαρμα που μαλιστα πρεπει εμεις να συγχωρουμε επειδη εμαθε να γραφει καλα ή να ζωγραφιζει. Πρωτα ζητειται να ειναι κανεις ανθρωπος, και μετα 'τεχνιτης' ή οτι αλλο, αυτη ειναι η αποψη μου (ιδεολογικη το ξερω...).

 

Δημοσίευση σχολίου

<< Home