Μόνο και Μόνο

«Ο νεαρός, που φαίνεται ότι ανήκε σε ομάδα αντιεξουσιαστών, επιτίθεται στην «αύρα» της αστυνομίας και την προκαλεί διαρκώς, μόνο και μόνο για να δεχθεί μια «ριπή» νερού από το κανονάκι του οχήματος». Έχει από χθες προκληθεί ο σχετικός χαμός με αντιδράσεις για αυτό το ειδησεογραφικό κείμενο στο σάιτ του Σκάι. Μήπως έχουμε ένα ακόμη χαρακτηριστικό παράδειγμα παλαβού αριστερισμού απέναντι σε ένα άρθρο που τελικά τι άλλο κάνει παρά να αποτυπώνει κυριολεκτικά την πραγματικότητα; Μήπως προσπαθούν τα αμετανόητα, εναπομείναντα, ηττημένα σταγονίδια της κουλτούρας της μεταπολίτευσης να παρέμβουν στο δημοσιογραφικό έργο και να ορίζουν την ακριβή φρασεολογία που θα χρησιμοποιούν οι συντάκτες; 

Έχω αρχίσει να γράφω το ποστ παραδεχόμενος πως πράγματι το επίμαχο κείμενο κυριολεκτεί όταν λέει ότι ο άνθρωπος αυτός επιτίθεται στο όχημα της αστυνομίας, κυριολεκτεί όταν λέει ότι προκαλεί διαρκώς, κυριολεκτεί καταλήγοντας στο «μόνο και μόνο για να δεχθεί μια ριπή νερού από το κανονάκι του οχήματος». Ξαναβλέποντας όμως το βίντεο συνειδητοποιώ πως το άνοιγμα των χεριών που ο συντάκτης του κειμένου εκλαμβάνει ως διαρκή πρόκληση, θα μπορούσε κάλλιστα να σημαίνει «Σταματήστε, τι είναι αυτά που κάνετε;». Ο συντάκτης το εκλαμβάνει προφανώς -έχοντας προφτάσει άλλωστε να παρεισφρύσει στην κυριολεκτική περιγραφή του συμβάντος την πιθανή πληροφορία πως ανήκει σε ομάδα αντιεξουσιαστών- ως «Ρίξτε μου νερό αν τολμάτε». Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα. Ας δεχθούμε, για τις ανάγκες του ποστ, πως όντως και μετά την επίθεσή του στο όχημα, συνεχίζει να τους προκαλεί διαρκώς. Οπότε τι πάει τόσο στραβά με αυτό το κείμενο; 

Το γεγονός πως το γράφει ένας άνθρωπος με σκοπό να το διαβάσουν άλλα ανθρώπινα όντα σαν τον ίδιο. Το γεγονός πως το κείμενο περιγράφει τη θανάτωση ενός άλλου ανθρώπου (δεν είναι σίγουρο αν έχει σκοτωθεί ο συγκεκριμένος διαδηλωτής, αλλά αφού για τον συντάκτη ο διαδηλωτής σκοτώθηκε, στη συνέχεια -και ξανά για τις ανάγκες του ποστ- θα μιλάμε σαν να τον έχουν όντως σκοτώσει). Tι λείπει λοιπόν από αυτό το πάρτι της κυριολεξίας; Το ευρύτερο κόντεξτ, η ερμηνεία των όσων συμβαίνουν, το νόημα των πράξεων, το τι συνιστά τι. Σαν να περιγράφει τα όσα συμβαίνουν στο βίντεο όχι άνθρωπος, αλλά κάποια μορφή τεχνητής νοημοσύνης. 

Ή ίσως δεν λείπει η ερμηνεία πάνω στην κυριολεκτική περιγραφή της πραγματικότητας, αλλά η κυριολεξία λειτουργεί ακριβώς ως ιδεολογικό αποτύπωμα, η κυριολεξία λειτουργεί ως ένα νέο όπλο της εποχής, όπου έχουμε ξαναπιάσει την γλώσσα από την αρχή και όλα τα κεκτημένα της νοηματοδότησης των πράξεων έχουν καταρριφθεί. Εν προκειμένω λοιπόν, για τον συντάκτη του κειμένου, το κρίσιμο και το καθοριστικό στην όλη εικόνα, αυτό που νοηματοδοτεί την όλη εικόνα στο βίντεο, δεν είναι η ρίψη από την αστυνομία του νερού που οδηγεί στο θάνατο, δεν είναι ένα σώμα που πετιέται στην άσφαλτο σαν τσουβάλι, δεν έχουμε αστυνομικούς προστατευμένους πλήρως (ή εν πάση περιπτώσει αστυνομικούς οι οποίοι δεν διατρέχουν κανέναν απολύτως κίνδυνο από το συγκεκριμένο διαδηλωτή), που σε απάντηση του ότι αυτός χτυπάει με γυμνά χέρια και πόδια το τεράστιο όχημά τους, τον σωριάζουν με το νερό στο έδαφος και τον σκοτώνουν. Στη σύγκρουση ενός άοπλου ανθρώπου με σάρκα και οστά και της «αύρας της αστυνομίας» που τον σκοτώνει, ο συντάκτης παίρνει -συνειδητά ή μη- το μέρος της αύρας, ή εν πάση περιπτώσει περιγράφει την ματαιότητα και την μαλακία της πράξης του αντιεξουσιαστή, αφού επιτέθηκε και προκάλεσε διαρκώς, μόνο και μόνο για να δει τη γλύκα του κρατικού φαλλού. Η «αύρα της αστυνομίας» δεν είναι ένα αστυνομικό όχημα με αστυνομικούς μέσα, αλλά είναι για τον συντάκτη του κειμένου -συνειδητά ή μη- η εξουσία και η τάξη. Και άρα ο φερόμενος ως αντιεξουσιαστής δεν κλωτσάει ένα όχημα, αλλά επιτίθεται και προκαλεί διαρκώς την εξουσία και την τάξη. Και αυτές απαντούν στην επίθεση και τη διαρκή πρόκλησή του γκρεμοτσακίζοντάν τον. Όταν επιτίθεσαι και προκαλείς διαρκώς την εξουσία, το μόνο που θα καταφέρεις είναι να ξυπνήσεις την ασύμμετρη δύναμη του ισχυρού: αυτή η συνειδητή ή μη λατρεία της επιβολής της δύναμης του ισχυρότερου, που φορτίζει την κυριολεξία με μεγαδόσεις αυταρχικότητας.

Η γλώσσα παριστάνει την ουδέτερη και την αντικειμενική, παριστάνει πως αποτυπώνει τεχνικά και στεγνά την πραγματικότητα, ενώ στην πραγματικότητα σχολιάζει πολιτικά ένα γεγονός από τη σκοπιά της εξουσίας. Η κατηγορία των ανθρώπων που είναι με το νερό της «αύρας», θα ήταν πάντα με το οποιοδήποτε αστυνομικό όχημα, ανεξάρτητα από ποιο πολιτικό σύστημα υπηρετούσε. Θα ήταν με το νερό και ο Στάλιν να το έριχνε. Ωστόσο αυτή η κυριολεκτική αναμετάδοση του συμβάντος, είναι αμφίβολο αν θα μπορούσε να συμβεί λίγα χρόνια πριν. Το ότι έχουμε πάψει να εξετάζουμε τα κοινωνικά φαινόμενα ανθρωποκεντρικά και βάλαμε άλλα μεγέθη μπροστά δεν περιορίζεται μόνο σε οικονομικές αναδιαρθρώσεις της κοινωνίας. Όπως τα νούμερα μπήκαν πάνω από τον άνθρωπο, έτσι και η κυριολεξία μπαίνει πάνω από το νόημα όσων περιέγραφε η γλώσσα. 

Η τούρκικη εξέγερση είναι, λένε, αντιϊσλαμική, της αραβικής άνοιξης ήταν, λένε, φιλοϊσλαμική, υπάρχει άρα τρικυμία στα κρανία μας, λένε, και απολίτικος φετιχισμός της εξέγερσης ή της όποιας λαϊκής αντίδρασης. Ωστόσο στο «άοπλος άνθρωπος απέναντι στο νερό που τον πετά κάτω σαν ζώο» ή θα είσαι εξ ορισμού με τον άνθρωπο ή θα είσαι εξ ορισμού με το νερό. Το είδος του πολιτεύματος δεν σου δίνει άλλοθι να είσαι με το νερό. Αντίθετα, δημοκρατία σημαίνει ακριβώς κανόνες, όρια, πλαίσια, σεβασμός δικαιωμάτων. Και μπορεί στην τελική εικόνα να πεις δεν θα αφήσω να διαλυθεί το σύμπαν, αλλά για όλα τα ενδιάμεσα στάδια και για όλα τα συγκεκριμένα περιστατικά αναίτιας και δυσανάλογης κρατικής βίας, είτε εδώ αυτή συμβαίνει είτε αλλού είτε οπουδήποτε, δεν υπάρχει συγχωροχάρτι ούτε εν λευκώ πολιτειακή εξουσιοδότηση. 

Εξ ορισμού λοιπόν με τη φωτιά των άοπλων ανθρώπων, 

εξ ορισμού λοιπόν με τη φωτιά των λαϊκών εξεγέρσεων, 

εξ ορισμού λοιπόν με αυτόν τον φετιχισμό, παρά με τον φετιχισμό της κρατικής βίας. 

Γιατί εξ ορισμού; Τόσο δύσκολο είναι να υπάρξει δρόμος ανάμεσα στους δυο φετιχισμούς; Στη θεωρία ίσως και να μην είναι. Αλλά στην πράξη, στη σκηνή ανάμεσα στον άνθρωπο και την αύρα, κανείς ή με τον ένα θα είναι ή με τον άλλο. 

Κι αυτή είναι η αληθινή ιδεολογία του.