Περί γραφικότητας

Απόσπασμα από την ομιλία στη Βουλή του νέου Υπουργού Εσωτερικών, Τάσου Γιαννίτση: «Επί δεκαετίες πορευτήκαμε μια εύκολη και ανέμελη ζωή, όπου με εξαίρεση κάποιων φωνών -μεταξύ των οποίων σήμερα μπορώ να προσθέσω και τη δική μου- οικοδομούσαμε το βιοτικό μας επίπεδο μεταθέτοντας το λογαριασμό στο μέλλον. Ένα λογαριασμό που τον πληρώνουμε σήμερα σωρευτικά.
Στην ουσία πορευτήκαμε με απίστευτη απληστία -ο αγγλικός όρος είναι πασίγνωστος «greed» και έχει συνδεθεί με τις διεθνείς κεφαλαιαγορές- και αρπάζαμε από το μέλλον ό,τι μπορούσαμε προκειμένου να χαρούμε ένα καλύτερο σήμερα, για να έχουμε την ψευδαίσθηση ότι ήμασταν έξυπνοι, ικανοί, παραγωγικοί. Ήμασταν όλα αυτά σίγουρα, απλώς όχι όσο νομίζαμε. Την απληστία αυτή την ασκούσαμε βέβαια φορτώνοντας τον λογαριασμό σε παιδιά, εγγόνια αλλά και σε μας τους ίδιους ξεχνώντας ακόμη και το αυτονόητο ότι σήμερα ο μέσος όρος προσδόκιμου βίου είναι σχεδόν τα εβδομήντα οκτώ χρόνια και όχι τα είκοσι πέντε και άρα και εμείς θα συμμετάσχουμε στην πληρωμή του λογαριασμού. Φερθήκαμε με ακόμη μεγαλύτερο βαθμό απληστίας απ’ ό,τι οι άπληστες αγορές που καταγγέλλουμε με πάθος. Καταγγέλλουμε τις αγορές -και καλά κάνουμε- και από την άλλη θέλουμε να ακολουθήσουμε τα χνάρια της απληστίας τους.
Καταγγέλλουμε το παγκοσμιοποιημένο τραπεζικό σύστημα και την ίδια στιγμή προτείνουμε νέες επεκτατικές πολιτικές, δηλαδή στενότερες εξαρτήσεις από αυτό, πιστεύοντας ότι έτσι θα παράγουμε ανάπτυξη. Μια λέξη που έχει κακοποιηθεί πιο πολύ και από τις λέξεις «σοσιαλισμός, δημοκρατία, κοινωνική αλληλεγγύη» έννοιες που θα έπρεπε να προφυλάσσουμε ως κόρη οφθαλμού. Στην ουσία φερθήκαμε χειρότερα, ακόμη πιο παράλογα και άπληστα από τις αγορές. Γιατί μεταξύ αγορών και των δικών μας επιλογών, υπάρχει μια θεμελιακή διαφορά, ότι ενώ οι αγορές μέσα από την απληστία βγαίνουν κερδισμένες, εμείς μέσα από την απληστία βγήκαμε χαμένοι».

Εντάξει, όχι κι όλοι εμείς. Μερικοί συνάδελφοί σου στα υπουργικά συμβούλια που κάθονταν χρόνια στις δίπλα σε σένα θέσεις, κάπως κερδισμένοι βγήκαν. Μερικοί μεγαλοεπιχειρηματίες που διαπλέκονταν με τις κυβερνήσεις που υπηρέτησες χρόνια, επίσης κάτι κατάφεραν να βάλουν στην άκρη. Αλλά εντάξει, έτσι είναι αυτά τα πράγματα, στις απληστομαχίες δεν μπορείς να εγείρεις ηθικές ενστάσεις, μαγκιά τους και των αγορών, μαγκιά τους και εκείνων από τους «εμείς» που κατάφεραν να κερδίσουν, ας πρόσεχαν όλοι οι υπόλοιποι από τους «εμείς» που έχασαν.

Μια απορία μόνο· αυτή η απληστία (και ας σου χαρίσω εδώ την κόντρα για το πόσο δόκιμος είναι ο όρος όταν χρησιμοποιείται τόσο γενικά και αδιάκριτα, περιλαμβάνοντας ισομερώς τον κάθε Γκόρντον Γκέκο και τον κάθε «Μηνά Γκέκο», χαρακτηρίζοντας δηλαδή με τον ίδιο όρο αφενός εκείνον που και μερικά εκατομμύρια ευρώ να χάσει υπερπλούσιος θα παραμένει, απλά συνεχίζει να θέλει κι άλλα αδιαφορώντας για το κοινωνικό κόστος της πραγμάτωσης της επιθυμίας του, και αφετέρου τον μέσο Έλληνα που η απληστία του συνίστατο στο να θέλει γίνει από φτωχός - ευκατάστατος ή από ευκατάστατος - άνθρωπος που δεν θα έχει πια οικονομικά προβλήματα) σε τι περιβάλλον ευδοκίμησε;

Το εκσυγχρονιστικό αφήγημα τι ακριβώς πρέσβευε; Ότι η απληστία ήταν κακό πράγμα; Ο τότε αρχηγός και Πρωθυπουργός σου τι στάση είχε κρατήσει απέναντι στην μαζική είσοδο των πολιτών στο χρηματιστήριο; Τους έλεγε, προς Θεού, τι πάτε να κάνετε; Εσύ προσωπικά -που με περισσή σεμνότητα αυτοεπαινείς την εξαιρετική φωνή σου- έκανες μήπως και σε αυτόν τον τομέα την εξαίρεση;

Αν κατέρρευσε ένα ολόκληρο μοντέλο ανάπτυξης που σου έλεγε κατανάλωσε για να έχει νόημα η ζωή σου, κατανάλωσε κι ας μην έχεις λεφτά, θα σε δανείσουμε εμείς, έλα να πάρεις μια κάρτα ακόμη, αν κατέρρευσε ένα ολόκληρο μοντέλο ανάπτυξης οι κυρίαρχες κουλτούρες του οποίου αλληλοτέμνονταν και αλληλοτροφοδοντούνταν (η κουλτούρα της ιδιωτικής τηλεόρασης , η κουλτούρα του λάιφ στάιλ, η κουλτούρα του διαφημιστικού κατακλυσμού, η κουλτούρα της γιγάντωσης του τραπεζικού συστήματος) με αποτέλεσμα όλες μαζί να στήσουν τον καταναλωτισμό ως υπέρτατο αξιακό υπόδειγμα,

τότε η απληστία που κατέρρευσε είχε αίτια εντελώς συστημικά, αίτια που την τσίγκλαγαν και δεν την άφηναν στιγμή να ησυχάσει, προκειμένου πάνω στις πάρα πολλές μικρού μεγέθους ατομικές απληστίες να φτιαχτούν οι ελάχιστες πολύ μεγάλου μεγέθους, αυτές που εξακολουθούν να παραμένουν στο απυρόβλητο της κριτικής για τα αίτια της κρίσης, αυτές που παραμένουν έξω από την ενοχοποίηση, έχοντας στα δημοσιογραφικά και πολιτικά μαγαζιά τους υπαλλήλους που κουνάνε το δάκτυλο νυχθημερόν σε όλους τους άλλους εκτός από τα αφεντικά τους. Ή θες να μην είναι θέμα αφεντικών αλλά ιδεολογίας; Έστω. Το αποτέλεσμα είναι εξίσου διαστρεβλωτικό της πραγματικότητας όμως.

ΥΓ1. Διάβασε τον Τέκι Τσαν για την σχέση που έχει η εργασία με την ανταμοιβή στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο. Και γενικά να τον διαβάζεις.

ΥΓ2. Ένα ποστ που αρχίζει και τελειώνει με φωτογραφίες του Μητσάρα αυτοϋπονομεύεται άθελά του, δημιουργώντας ένα περιβάλλον ελαφρότητας που πλήττει εξ ορισμού ό,τι κι αν γραφτεί σε αυτό. Σκέφτομαι όμως πως μολονότι ο Γιαννίτσης είναι αξιοπρεπέστατος πολιτικός και κανείς δεν θα σκεφτεί ποτέ να τον αποκαλέσει γραφικό, σε ένα ιδεατό σύμπαν η μονομέρεια του λόγου του και η αναντιστοιχία του με την ιδεολογική ταυτότητα των κυβερνήσεων που υπηρέτησε και υπηρετεί, θα αποκαλύπτονταν αμέσως ως πολύ γραφικότερες από ό,τι θα μπορούσε ποτέ να πει ο Μητσάρας· ο οποίος επιστρέφοντας μάλιστα σε μεγάλη φόρμα, έχει μια συνθηματάρα στην πάνω φώτο και είναι σαν απόστολος του Μισέλ Φουκώ στην κάτω, αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι μόνο οι εκ φύσεως αποκλεισμένοι από τις νόρμες είναι ικανοί για ευαισθησίες έξω από τις νόρμες.