To αποδείξιμο της αγάπης

Το «Μην μ΄ αφήσεις ποτέ» ξεκινά πληροφορώντας μας πως το 1952 συνέβη μια επαναστατική ανακάλυψη στην ιατρική επιστήμη, με αποτέλεσμα όλες οι ως τότε ανίατες ασθένειες να γίνουν ιάσιμες και το προσδόκιμο ζωής να ξεπεράσει τα εκατό χρόνια. Στην πραγματικότητα βέβαια τίποτα τέτοιο δεν συνέβη το 1952, συνέβη όμως στο μυθιστόρημα του Κάζουο Ισιγκούρο, πάνω στο οποίο βασίζεται η ταινία του Μαρκ Ρόμανεκ. Σαν επιστημονική φαντασία προς τα πίσω. Η ταινία όμως δεν έχει καθόλου χαρακτήρα επιστημονικής φαντασίας, έστω και πειραγμένης, αλλά η βάση της είναι μια λογοτεχνική συνθήκη. O Iσιγκούρο λέει ότι η αρχική του ιδέα ήταν να εξερευνήσει το πώς αντιμετωπίζουμε τη θνητότητά μας, δημιουργώντας μια σύμβαση όπου θα πεθαίναμε νέοι. Έτσι οι ήρωες της ταινίας είναι κάτι σαν κλώνοι, που σκοπός τους στη ζωή είναι να αποτελέσουν πρώτη ύλη για μεταμοσχεύσεις. Στον καθένα αντιστοιχούν ελάχιστες «δωρεές» oργάνων, τρεις - τέσσερεις, μπορεί και ακόμα λιγότερες, με κάθε δωρεά ο οργανισμός τους εξασθενεί και με την τελευταία «ολοκληρώνονται», δηλαδή πεθαίνουν.

Σε ένα βρετανικό οικοτροφείο της δεκαετίας του 70 δυο κορίτσια κι ένα αγόρι. Μια μπάλα βγαίνει ελάχιστα έξω από τα όρια του οικοτροφείου. «Γιατί δεν πας να την πιάσεις;», ρωτάει μια καινούρια δασκάλα το αγόρι. «Μα όλοι ξέρουν πως τα παιδιά που παλιότερα βγήκαν έπαθαν αποτρόπαια πράγματα». «Και πιστεύετε αυτές τις φήμες;». «Ποιός και γιατί θα έβγαζε τέτοιες απαίσιες φήμες, αν δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα;». Κυνόδοντες παντού. Στο οικοτροφείο υπάρχει και αίθουσα τεχνών. Τα παιδιά κάνουν τα έργα τους (ποιήματα, ζωγραφική κλπ), στα οποία το σύστημα εκπαίδευσης δίνει ιδιαίτερη σημασία και μια ειδική δασκάλα που έρχεται κάθε τόσο τα συλλέγει, για άγνωστο στα παιδιά σκοπό.

Τα παιδιά μεγαλώνουν και έχουν τα πρόσωπα της Κάρεϊ Μάλιγκαν, της Κίρα Νάιτλι και του Άντριου Γκάρφιλντ. Ο Γκάρφιλντ, παιδί εγκληματίας που ζητάει μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή στο «Βoy Α», φοιτητής που έχει μέσα του το σπέρμα της υπόσχεσης για σπουδαία πράγματα και ταυτόχρονα της παραίτησης από τη συμμετοχή στα κοινά στο «Lions for Lambs», εξαπατημένος από τον Ζάκερμπεργκ συνιδρυτής του Facebook στο «Social Network». Παίζει με το ατσούμπαλο σώμα, το εύπλαστο πρόσωπο, την εύθραστη φωνή, έχει έρθει για να μείνει, δεν υπάρχει αμφιβολία. Ακόμη μικρότερη αμφιβολία υπάρχει για τη λάμψη και το υποκριτικό εκτόπισμα της Κάρεϊ Μάλιγκαν. Οι συντελεστές της ταινίας δεν μπορούσαν να βρουν ποια θα υποδυθεί τη βασική ηρωίδα, μέχρι που ένας από τους χρηματοδότες βλέποντάς την στο «An Education» έστειλε στο σκηνοθέτη sms που έλεγε «Προσλάβετε την καταπληκτική Μάλιγκαν». Ποιός είπε ότι τα κινητά πρέπει να κλείνουν στη διάρκεια των προβολών; Η Κίρα Νάιτλι πάλι, μοιάζει πιο αδύνατη από ποτέ, τόσο αδύνατη που σε λίγο θα νομίζεις ότι βλέπεις μόνο το πρόσωπό της στην οθόνη, ένα πρόσωπο γοητευτικό όσο ελάχιστα, μόνο που μοιάζει να είναι πρόσωπο που στηρίζεται σε μη σώμα.

Ο Μαρκ Ρόμανεκ σκηνοθετεί κατατονικά, ανέμπνευστα, συμβατικά, διεκπεραιωτικά. Ακόμα και την μουσική της Ρέιτσελ Πόρτμαν τη χρησιμοποιεί σε υπερβολικό βαθμό, πνίγοντας το έργο και εκβιάζοντας διαρκώς το συναίσθημά μας. Η ταινία είναι αποτυχημένη, όχι γιατί είναι τόσο πολύ κακή, αλλά γιατί θα μπορούσε (με αυτήν την πρώτη ύλη και αυτούς τους πρωταγωνιστές) να είναι τόσο πολύ καλή. Αν της αναλογούσε ένας δότης με τρεις δωρεές, θα μπορούσε ίσως να του δωρίσει νεύρο, προσωπικότητα (αυτή που είχε η προηγούμενη ταινία του, το «One Hour Photo») και μια πιο καθαρή στόχευση στο τι τελικά διαπραγματεύεται.

Οι ήρωες ξέρουν ότι η μοίρα τους είναι προδιαγεγραμμένη, άχαρη και σύντομη. Αλλά δεν αντιδρούν; Δεν επαναστατούν; Δεν προσπαθούν να ξεφύγουν; Στο μυθιστόρημα κάποια απάντηση θα δίνεται, αν όχι ρητά, πάντως υπαινικτικά, στην ταινία όμως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Οι ήρωες θεωρούν την μοίρα τους δεδομένη. Όπως ο Άντονι Χόπκινς στα «Απομεινάρια μιας Μέρας», την άλλη ταινία που βασίστηκε σε μυθιστόρημα του Ισιγκούρο; Και ναι, αλλά και περισσότερο όχι. Γιατί στα «Απομεινάρια», η υποταγή του Χόπκινς στην μοίρα του είναι ένας από τους βασικούς άξονες της ταινίας. Εκεί ξέρεις ότι ο Χόπκινς έχει επιλογές να ζήσει διαφορετικά, έχει επιλογές να πάρει αποφάσεις που θα τον καταστήσουν πλήρη, αλλά δεν τις αξιοποιεί. Ο Χόπκινς είναι τραγικός ήρωας μέσα στην αδράνειά του και την μονομέρειά του. Εδώ οι ήρωες δεν μοιάζουν να έχουν επιλογή. Και μην έχοντας επιλογή είναι μοιραίοι. Όπως όλοι μας. Απλά ο χρόνος τους τρέχει πολύ πιο γρήγορα από τον δικό μας.

Κυνηγούν πάντως μια ελπίδα. Υπάρχει η φήμη ότι μπορούν να πάρουν παράταση λίγων χρόνων πριν αρχίσουν τις δωρεές τους, αν αποδείξουν ότι αγαπιούνται μεταξύ τους. Να μπορείς να πάρεις παράταση από το αναπόφευκτο, αν βρεις κάποιον που τον αγαπάς στα αλήθεια και σε αγαπάει στα αλήθεια. Σαν ευλογία πάνω στην ευλογία. Δίπλα στην πλήρωση του παρόντός σου, έχεις και την επέκταση του χρόνου που σου αναλογεί. Υπάρχει όμως τρόπος να το αποδείξουν; Mπορεί να αποδειχθεί η αγάπη πέραν πάσης αμφιβολίας; Οι τέχνες, αποφαίνεται ο ήρωας του Άντριου Γκάρφιλντ. Αυτές αποκάλυπταν τη ψυχή μας. Οι ζωγραφιές και τα ποιήματά μας. Για αυτό τα συλλέγατε. Νά λοιπόν, δείτε τα αποδεικτικά στοιχεία και αποφανθείτε. Είμαστε αληθινά ερωτευμένοι. Δώστε μας παράταση.

(Κείμενο γραμμένο για το ελculture)