Οι αναμνήσεις της αιδούς

Αντιμετωπίζοντας σχεδόν τα πάντα με όρους «εμείς» - «αυτοί», προτιμάμε να ερμηνεύουμε και την πραγματικότητα με αντίστοιχο τρόπο. Έτσι, όπως οι περισσότεροι που ψάχνουν να βρουν τυχόν ευθύνες της Μarfin, το κάνουν για να ξανακαταλήξουν στον Μεγάλο Κακό που έχουν από την αρχή στο μυαλό τους (τον Κεφαλαιοκράτη), αντίστοιχα και οι περισσότεροι που δεν δέχονται καν να μπουν στη σχετική συζήτηση, το κάνουν για μην φύγει στιγμή απ' το προσκήνιο ο Μεγάλος Κακός που έχουν από την αρχή στο δικό τους μυαλό (ο Κουκουλοφόρος): «Κάτω τα χέρια από αυτούς τους νεκρούς. Είναι δικοί μας. Παίξτε τίμια. Τον Κορκονέα τον είπαμε κι εμείς δολοφόνο απ' την αρχή. Πείτε τους κι εσείς δολοφόνους και μην ψάχνετε για άλλοθι».

Ο Ανδρέας Βγενόπουλος χτίζει τον τελευταίο καιρό στο δημόσιο λόγο του ένα προφίλ που στηρίζεται σε δύο πυλώνες: το χρήμα και το νόμο. Λέει ότι μπορεί να δημιουργεί κέρδη παίζοντας με ανοιχτά χαρτιά και παραμένοντας μακριά από τη κρατικοδίαιτη διαπλοκή των Ελλήνων μεγαλοεπιχειρηματιών. Δεν χρωστά χάρες στους πολιτικούς, λέει, και για αυτό μπορεί ανά πάσα στιγμή να τους κυνηγά δικαστικά. «Υπάρχουν νόμοι και θα τους χρησιμοποιήσω για να προστατευθώ από όποιον με διαβάλλει. Δεν έχω να φοβηθώ τίποτα». Στην επιχειρηματολογία του ο πυλώνας του νόμιμου δεν χρησιμοποιείται ως συνώνυμο του ηθικού αλλά ως ασπίδα του. Δεν λέει αφού είμαι νόμιμος είμαι και ηθικός. Λέει είμαι ηθικός επιχειρηματίας και θα χρησιμοποιήσω το νόμο για να προστατευθώ απ΄ τις ανήθικες επιθέσεις. Λέει, τελικά, ότι αν ο κόσμος δεν μπορεί να πιστέψει πια στο μοντέλο του ηθικού και ικανού πολιτικού, μπορεί να πιστέψει σε ένα μοντέλο που δεν έχει δοκιμάσει, στο μοντέλο του ηθικού και ικανού επιχειρηματία.

Η ΟΤΟΕ σε ανακοίνωσή της επισημαίνει μεταξύ άλλων: «Είναι προφανές, ότι το τραγικό γεγονός δεν ήταν ατύχημα, ούτε αποτέλεσμα μιας κακιάς στιγμής. Δυστυχώς, όπως όλα δείχνουν, το κατάστημα της συγκεκριμένης τράπεζας δε διέθετε όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας, που προβλέπονται από τη σχετική νομοθεσία για την προστασία της ζωής των εργαζομένων και των συναλλασσόμενων πολιτών».» Δεν διέθετε ειδικούς άθραυστους υαλοπίνακες στην εξωτερική όψη, που δεν επιτρέπουν την είσοδο εύφλεκτων και βαρέως τύπου αντικειμένων. Δεν διέθετε ικανό σύστημα πυρασφάλειας για την άμεση κατάσβεση των εύφλεκτων υλικών. Δεν διέθετε εναλλακτική έξοδο κινδύνου, ενώ η κεντρική είσοδος του καταστήματος- για άγνωστους λόγους- ήταν κλειδωμένη. Δεν διέθετε προστατευτικά σιδερένια ρολά αποτροπής επιθετικών ενεργειών».» Ομως εκτός από τα παραπάνω, που αποτελούν τις στοιχειώδεις και προβλεπόμενες από το νόμο υποχρεώσεις ασφαλείας, η Διοίκηση της τράπεζας δεν διέθετε ούτε την απαραίτητη προνοητικότητα, αλλά ούτε και την αναγκαία ευαισθησία να δώσει εντολή στους εργαζόμενους του συγκεκριμένου καταστήματός της να μην εργασθούν σε μια ημέρα γενικής απεργίας.»» Ειδικότερα δε, όταν πρόκειται για ένα κατάστημα που βρίσκεται στην οδό διέλευσης της πορείας των εργαζόμενων, όταν γνώριζε -όπως άλλωστε γνωρίζουν όλες οι τράπεζες- ότι τα καταστήματα των τραπεζών της οδού Σταδίου είναι μόνιμοι στοχοι ανθρώπων που δεν έχουν σχέση με τους διαδηλωτές εργαζόμενους και το περιεχόμενο των απεργιακών κινητοποιήσεων, αλλά βρίσκουν την ευκαιρία να επιδοθούν σε πράξεις βίας και αυθαιρεσίας, θέτοντας σε σοβαρό κίνδυνο ανθρώπινες ζωές και περιουσίες»

Η Μarfin απαντά: «Σε σημερινή της ανακοίνωση η ΟΤΟΕ αφιέρωσε τρεις μόνον γραμμές εναντίον των απάνθρωπων δολοφόνων και όλο το υπόλοιπο κείμενο εναντίον της 'κακιάς εργοδοσίας' για δήθεν έλλειψη μέτρων ασφαλείας. Προφανώς έκανε πραγματογνωμοσύνη, ολοκλήρωσε την δέουσα έρευνα, έβγαλε πόρισμα και προχώρησε σε καταδικαστική απόφαση. Ντροπή!».

Την ντροπή την έχουμε εύκαιρη για να την εξαπολύουμε, όπως και τις ατάκες περί ηθικών αυτουργών. Ας δεχθούμε λοιπόν, ότι όπως ο καθένας μπορεί να έχει τη γνώμη πως καλό θα ήταν να είχε την πρόνοια η Μarfin να προστατεύσει τους εργαζομένους της τις ώρες της πορείας, κάποιος άλλος μπορεί να έχει τη γνώμη πως δεν είναι υποχρεωμένος κανείς να σταματά να λειτουργεί τα επίφοβα υποκαταστήματα της τράπεζάς του και πως αν οι υπάλληλοί του επιλέγουν -εντός ή εκτός εισαγωγικών- να μην απεργήσουν, αποτελεί δικαίωμά του να συνεχίσει να τα λειτουργεί. Αυτή, όπως και να τη χαρακτηρίσει κανείς από πλευράς ηθικής, είναι μια στάση νόμιμη (ή στη χειρότερη εκδοχή νομιμοφανής, αφού δεν υπάρχουν αποδείξεις πίεσης των υπαλλήλων να πάνε στη δουλειά την μέρα της απεργίας).

Στην υποθετική όμως περίπτωση που ισχύουν οι αιτιάσεις της ΟΤΟΕ για μη τήρηση των προβλεπόμενων μέτρων ασφαλείας, πρέπει να κάνουμε τον εξής διαχωρισμό:

α) η μη τήρηση των προβλεπόμενων μέτρων ασφαλείας να συνέβαλε στο αποτέλεσμα των τριών θανάτων.

β) η μη τήρηση των προβλεπόμενων μέτρων ασφαλείας να μην συνέβαλε στο αποτέλεσμα των τριών θανάτων.

Στην πρώτη υποθετική υποπερίπτωση, είναι απολύτως, μα απολύτως, σαφές, ότι δεν παύουν να είναι «κανίβαλοι» εκείνοι που έκαψαν την τράπεζα, ότι δεν είναι καν λιγότερο κανίβαλοι. Εξίσου κανίβαλοι παραμένουν και δεν παύουν να είναι εκείνοι που με τις δικές τους πράξεις αφαίρεσαν τις τρεις ζωές. Αλλά στην περίπτωση αυτή ισχύει επίσης ότι αν η Μarfin είχε τηρήσει τις νόμιμες υποχρεώσεις της οι τρεις υπάλληλοί της θα ζούσαν, επειδή π.χ. το τζάμι δεν θα είχε σπάσει ή επειδή θα είχε λειτουργήσει η πυρασφάλεια.

Στην δεύτερη υποθετική υποπερίπτωση, το πιο ενδιαφέρον ερώτημα είναι το «Γιατί;». Γιατί δεν είχε εκπληρώσει η Marfin τις νόμιμες υποχρεώσεις της; Κόστιζε πολύ; Δεν γινόταν; Ήταν χρονοβόρο; Ό,τι και να ναι, βλέπουμε πως το σχήμα «Τηρώ το νόμο παντού και πάντα και ως εκ τούτου είμαι άτεγκτος κριτής των πάντων» αρχίζει να χωλαίνει. Αρχίζει εξίσου να χωλαίνει το «Εγώ λειτουργώ ανεπίληπτα, παρόλο το ελληνικό πλαίσιο στο οποίο επιβιώνουν όσοι χρησιμοποιούν το συντομότερο δρόμο». Και εδώ πάνω ο καθένας μπορεί να προβάλλει την ιδεολογία του. Άλλος δηλαδή να πει πως παντού και πάντα είναι ακριβώς μια σειρά από τέτοιες παρακάμψεις νόμων και διατάξεων που υποβοηθούν και μεγιστοποιούν τα κέρδη, πως πρόκειται δηλαδή για παρακάμψεις σύμφυτες με τη λειτουργία της αγοράς, κι άλλος να πει ότι σε οποιαδήποτε χώρα που θα λειτουργούσαν οι νόμοι σωστά δεν θα υπήρχε τράπεζα που θα μπορούσε να μην τηρεί στο έπακρο όλες τις νόμιμες προδιαγραφές ασφαλείας, πως πρόκειται δηλαδή για παρακάμψεις απόλυτα χαρακτηριστικές του ελληνικού μοντέλου.

Όπως και να 'χει όμως, η μομφή «Ντροπή!» δεν μπορεί παρά να ηχεί σόλοικα, πάρα πολύ σόλοικα, λειτουργώντας πιθανότατα και αυτεπίστροφα.

Η ζωή όμως συνεχίζεται. Όπως και οι αγώνες συνεχίστηκαν την επόμενη ημέρα κανονικά. Κι η συνεδρίαση της Βουλής συνεχίστηκε κανονικά, χωρίς πολλές - πολλές αναφορές στους θανάτους, αφού τα είπαν για αυτούς χθες, και πρέπει ούτως ή άλλως να δεχθούμε ότι οι θάνατοι είναι πια μέρος του παιχνιδιού και όχι κάτι που μπορεί αληθινά να μας σοκάρει. Διέσχισα όλη την πορεία του ΠΑΜΕ και την βρήκα εντυπωσιακή. Και με παλμό. Είδα μέσα στο πλήθος και δυο γερόντια συγκινημένα που πρόλαβαν να ζήσουν τη δικαίωση, πρόλαβαν το γύρισμα της Ιστορίας, το οποίο πάντα ήξεραν ότι θα ερχόταν με το πλήρωμα του χρόνου. Ωστόσο, αν ποτέ δεν αμφιβάλλεις, σχετική δεν είναι και η χαρά της δικαίωσης; Αν δηλαδή είσαι πιστός, δεν συνεπάγεται και ότι είσαι δικαιωμένος ανεξαρτήτως πραγματικότητας; Με αυτές τις σκέψεις στο κεφάλι και τις φρι πρες στα χέρια, πήρα το μετρό και γύρισα σπίτι. Στις ειδήσεις έλεγαν για τη Ντόρα. Να πούμε εδώ ότι εκτός από τους κουκουέδες ο άλλος μεγάλος δικαιωμένος των ημερών είναι ο Μητσοτάκης. Άπαντες έχουμε εμπεδώσει ότι φτάσαμε εδώ που φτάσαμε επειδή δεν εφαρμόσαμε τις πολιτικές του όταν έπρεπε. Έχουμε εμπεδώσει μάλλον ότι στην πραγματικότητα ποτέ δεν υπήρχαν άλλες εναλλακτικές από αυτές τις συγκεκριμένες πολιτικές. Επειδή δεν μπορούν να είναι όλοι πολιτικά δικαιωμένοι, ο Γιώργος Παπανδρέου βρήκε ιστορική διέξοδο: έβγαλε κάτω και μέτραγε τις εξορίες των προγόνων του. Το παπανδρέικο τις είχε μεγαλύτερες απ΄ όλους. Έξι ο παππούς, δύο ο μπαμπάς, καμία ακόμα ο ίδιος. Οι βουλευτές του εκστασιάστηκαν και χειροκροτούσαν όρθιοι. Τότε ο Γιώργος έβαλε στο λογαριασμό και κάτι κουρτίνες δεξιών που κόστισαν πολύ. Τηλεμάρκετινγκ απ' την ανάποδη. Ο Σαμαράς πάλι -βραχνιασμένος επειδή την προηγούμενη είχε ξελαρυγγιαστεί φωνάζοντας «Να καεί, να καεί, το μπουρδέλο η Βουλή»- από προγόνους μια Πηνελόπη Δέλτα είχε και αυτή ανεξόριστη, οπότε άρχισε να ψελλίζει κάτι για μαυράκι και υποβρύχια. Μετά το έριξαν όλοι στη φούντα και σε ένα χόρτο μαγικό. Γουι ολ λιβ ιν ε γιέλοου σαμπμαρίν, γιέλοου σαμπμαρίν. Μέσα στις αναθυμιάσεις ο Γιάννης Δημαράς ζαλισμένος ψήφισε παρών. Στις 21:21 ακριβώς η φωνή της Σίας Κοσιώνη τσίριξε. Διέκοψε τις ντοροσυζητήσεις γιατί έξω από τη Βουλή είχαμε επεισόδια. Η λύτρωση στη φωνή της άγγιζε το λυγμό. Τα επεισόδια της έδωσαν την ευκαιρία να πει ότι αμαύρωναν την πορεία που έτσι μαθαίναμε πως είχε προηγηθεί. Δυστυχώς τα επεισόδια βγήκαν τζούφια και παρά τα φιλότιμα πλάνα μετά από λίγα λεπτά αναγκάστηκε να επιστρέψει στο στούντιο. Νωρίτερα στο Μega ο Τσίμας ρώτησε την Κανέλλη αν τιμά το ΚΚΕ αυτό το μιντιακό αντάρτικο που έκανε στην Ακρόπολη. Η Κανέλλη τον περιέλαβε. Ο Παύλος κατέβασε λίγο το βλέμμα. Είναι αυτή του η σεμνότητα και αυτές οι αναμνήσεις της αιδούς, που φτιάχνουν την αντιστικτική χημεία του με τον Γιάννη Πρετεντέρη.

Αυτά για τώρα. Σε φιλώ.