Η Ελλάδα των αγορών

Έρχονται λοιπόν τώρα οι απ' έξω. Οι καθαροί. Οι ορθολογιστές. Οι διαρθρωτικοί. Οι εξυγιαντές. Αυτοί που δεν συμμετείχαν στο μεταπολιτευτικό πάρτι. Αυτοί που δεν διασπάθισαν δημόσιο χρήμα. Αυτοί που δεν διαπλέχθηκαν. Αυτό που επειδή εμείς λειτουργούσαμε στρεβλά μάς δείχνουν τώρα το σωστό το δρόμο.

Και βλέπεις τι μέτρα περιλαμβάνει ο σωστός ο δρόμος, βλέπεις ξεκάθαρα την ιδεολογική ταυτότητα του σωστού του δρόμου, σ' όλο της το ακαμουφλάριστο μεγαλείο. Και σοκάρεσαι. Κι αναρωτιέσαι: «Ωραία, εμείς το κράτος μας το χτίσαμε και το λειτουργούσαμε ξεκούρδιστα. Αν όμως πρέπει να το κουρδίσουμε όπως μας λέτε, μήπως θα έπρεπε να το σπάσουμε το ρολόι μια και καλή, ώστε να αρχίσουμε να μετράμε την ώρα αλλιώς;».

Αφενός όμως δεν θες ακόμη να την μετρήσεις την ώρα αλλιώς, αφενός έχεις συνηθίσει και καλομάθει και γλυκαθεί να την μετράς με τον τρόπο που την μετράνε οι άλλοι (έστω και αν το έκανες ξεκούρδιστα) και αφετέρου και να ήθελες να την μετρήσεις αλλιώς, σημασία έχει προς τα που δείχνουν τα πολλά ρολόγια, με τα οποία αν δεν είσαι συντονισμένος, τα πρακτικά σου προβλήματα θα είναι τεράστια. Πρόκειται δηλαδή για το περιβόητο εκβιαστικό δίλημμα των τελευταίων μηνών: «Έχεις κάτι άλλο, άμεσα υλοποιήσιμο, να προτείνεις; Ή κάνουμε αυτά που πρέπει ή χανόμαστε».

Είναι όμως κάτι παραπάνω από ειρωνικό, ότι το τελικό επιχείρημα και το υπέρτατο επικοινωνιακό όπλο ήταν ο μισθός και η σύνταξη που δεν θα είχε να καταβάλει το κράτος. Να λοιπόν που ο μισθός και η σύνταξη χάνονται στον ίδιο τον βωμό της καταβολής τους. Το κράτος μάλλον θα μπορεί για κάποιο καιρό ακόμη να συνεχίσει να τους δίνει, μόνο που θα είναι 12 αντί για 14. Α, και στο μεταξύ πρόλαβε και πήρε η μπάλα και τον ιδιωτικό τομέα. Λεπτομέρειες. Και προσπαθείς να καταλάβεις πόσο προτιμότερο είναι αυτό το μπαράζ μέτρων από λύσεις που δεν θέλουμε καν να τις ακούμε, όπως αναδιαπραγμάτευση του χρέους ή έξοδος από την ευρωζώνη (λύσεις μάλιστα που καθόλου μα καθόλου δεν αποκλείεται να έρθουν ούτως ή άλλως στο μέλλον). Ενδεχομένως και να είναι προτιμότερο, ενδεχομένως και οι άλλες λύσεις να είχαν χειρότερες συνέπειες. Αλλά όλους αυτούς τους μήνες που οι πραγματιστές ρωτούσαν αφοπλιστικά «Τι άλλο προτείνετε;», ποτέ το δίλημμα δεν είχε τεθεί σε αυτή τη βάση. Αντίθετα η κασέτα έπαιζε στο ρυθμό του κάνουμε όλες τις αναγκαίες υποχωρήσεις και υφιστάμεθα όλες τις ξεφτίλες σαν εθνικά κυρίαρχη χώρα, προκειμένου να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να δίνουμε μισθούς και συντάξεις. Έτσι, αφού εκβιάστηκες συναισθηματικά με όπλο τον πραγματισμό, τώρα βλέπεις ότι ο πραγματισμός κόβει κι από τις δύο πλευρές του.

Οπότε επανέρχεται το ερώτημα: η κόκκινη γραμμή είναι η προστασία τίνος; Εσένα ως Έλληνα πολίτη, εσένα ως εργαζόμενου και συνταξιούχου; Της αξιοπιστίας του ελληνικού κράτους ως οφειλέτη ομολόγων που λήγουν; Του ελληνικού τραπεζικού συστήματος που και τώρα, στο σχέδιο των μέτρων που θα ανακοινωθούν, περιλαμβάνονται ειδικές πρόνοιες για να μη χαντακωθεί; Τώρα θα πεις ότι στην ασχετοσύνη μου μέσα λαϊκίζω και ότι όλα είναι αλληλένδετα και ότι αν δεν συμμορφωθούμε είναι η συνολική προοπτική της χώρας που θα γυρίσει πενήντα χρόνια πίσω.

Αλλά η κυβέρνηση δεν εκλέχθηκε πριν επτά μήνες για να μας φέρει ενώπιον του διλήμματος ή πενήντα χρόνια πίσω ή αυτό το πράγμα που της επιβάλλουν να ανακοινώσει, το οποίο ναι μεν διακρίνεται από ένα τιμωρητικό - σωφρονιστικό πνεύμα που θυμίζει κάτι μεταξύ Συνθήκης των Βερσαλλιών και punitive damages, αλλά διαπνέεται κι από μια γενικότερη ιδεολογία που δεν έχει να κάνει με μένος. Πρόκειται για μια ιδεολογία που αποτυπώνεται σε σαφέστατες πολιτικές επιλογές για το ποιοί καλούνται να πληρώσουν το λογαριασμό και ποιοί όχι. Πρόκειται για την ψυχρή και κλινική εφαρμογή των κανόνων του παιχνιδιού ενός συστήματος, που κάθε άλλο παρά σαν πρώτη προτεραιότητα έχει τον άνθρωπο (και δη τον αδύναμο), και δεν ντρέπεται να το βροντοφωνάξει. Και γιατί να ντραπεί άλλωστε; Μην εκπροσωπώντας πολίτες αλλά οργανισμούς, η τρόικα μπορεί να απαλλαγεί από τα προσχήματα που αναγκάζονται να τηρούν οι εκλεγμένες κυβερνήσεις.

Είναι όμως μια εκλεγμένη κυβέρνηση που θα εφαρμόσει τα μέτρα, είναι εκλεγμένοι βουλευτές που θα χρειαστεί να τα ψηφίσουν. Θα το πουν πατριωτικό τους καθήκον, πολλοί από αυτούς θα πιστέψουν ότι όντως σώζουν έτσι την Ελλάδα, αλλά είναι σαφές πια ότι μιλάμε για την οικονομική και μόνο οντότητα της Ελλάδας, για την Ελλάδα αποφλοιωμένη από όλες τις υπόλοιπες ιδιότητές της, για την Ελλάδα ως ένα νομικό πρόσωπο που εμπορεύεται, δανείζεται και χρωστάει, για την Ελλάδα των αγορών.