Η τεθλασμένη

Με διαφορά μιας μόλις μέρας (αλλά και 32 χρόνων ζωής ως υπενθύμιση της έλλειψης ισοζυγίου δικαιοσύνης) πέθαναν στα ψέματα, στις 18 Μαρτίου ο Άντονι Μινγκέλα, στα 54 του και στις 19 Μαρτίου ο Πωλ Σκόφιλντ, στα 86 του.

Στ' αλήθεια θα πεθάνουν όταν πεθάνουν κι οι ταινίες τους. Μέχρι τότε θα συνεχίσουν να ζουν για όσους τους αγάπησαν, αλλά πολύ περισσότερο θα γεννιούνται ξανά κάθε φορά που κάποιος τους πρωτοσυναντά και πρωτοαγαπά.

Στο βασισμένο σε αληθινή ιστορία “Quiz Show”, ο Ρέϊφ Φάϊνς είναι γιος του Πωλ Σκόφιλντ, βραβευμένου λογοτέχνη και καθηγητή πανεπιστημίου με μεγάλο κύρος και αριστοκρατική καταγωγή. Μολονότι διανοούμενος και ο ίδιος, πιάνεται να έχει συμμετάσχει σε κομπίνα σε τηλεπαιχνίδι με τεράστια ακροαματικότητα στις ΗΠΑ. «Πώς θα αντέξω τον εξευτελισμό;», τον ρωτά ο Σκόφιλντ. «Μα το δικό μου όνομα κηλίδωσα», του απαντά με απόγνωση ο Φάινς. «Your name is mine», τον κατακεραυνώνει ο Σκόφιλντ και η -ούτως ή άλλως διαυγέστατη, κατακάθαρη και χρωματιστή- φωνή του σφηνώθηκε από τότε και για πάντα στην ηχητική μου μνήμη.

Your name is mine. To όνομα σου είναι δικό μου. Οι ντροπές σου είναι δικές μου. Δεν έχουμε δικαίωμα ούτε στο ελάχιστο των ελαχίστων, δεν μας ανήκουν ούτε οι ατιμώσεις μας. Οι γονείς μας είναι συνιδιοκτήτες στα κρίματά μας. Υπόλογοι ερχόμαστε και υπόλογοι φεύγουμε· με δανεικό όνομα, δανεική ιστορία, δανεικές ενοχές.

Από μια από τις -με κάθε είδους κριτήρια- μεγαλύτερες ταινίες όλων των εποχών, από τον «Άγγλο Ασθενή» του Άντονι Μινγκέλα, η ιστορία της γυναίκας του Κανδαύλη: ο Ρέιφ Φάινς με κατεστραμένο πρόσωπο και κατάκοιτος, η Ζιλιέτ Μπινός του διαβάζει Ηρόδοτο κι αυτός θυμάται την αφήγηση της ίδιας ιστορίας ένα βράδυ σε κατασκήνωση, όταν κι ερωτεύτηκε την Κρίστιν Σκοτ Τόμας: Ο βασιλιάς Κανδαύλης θέλει να πείσει τον Γύγη ότι η γυναίκα του είναι η ομορφότερη όλων. Τον διατάζει να τη δει μυστικά γυμνή για να πειστεί. Εκείνη τον παίρνει χαμπάρι· και του λέει: «Τώρα δύο δρόμοι σου ανοίγονται, Γύγη, και σου δίνω το δικαίωμα να πάρεις όποιον από τους δυο θέλεις: ή σκότωσε τον Κανδαύλη και πάρε εμένα και τη βασιλεία των Λυδών, ή ο ίδιος αμέσως τώρα πρέπει να πεθάνεις, για να μη βλέπεις στο εξής, με την τυφλή σου υπακοή στον Κανδαύλη, όσα δε σου επιτρέπεται. Αλλά ή εκείνος που τα μηχανεύτηκε αυτά πρέπει να αφανιστεί, ή εσύ που εμένα με είδες γυμνή, κάνοντας μία πράξη άπρεπη».

Μόνο ο βασιλιάς μπορεί να με βλέπει γυμνή. Δεν είσαι ο βασιλιάς. Πέθανε ή γίνε βασιλιάς. Πάρτα όλα ή χάσ΄τα όλα. Πάρε όσα δεν ονειρευόσουν ή χάσε τη ζωή σου. Το σταυροδρόμι των επιλογών που ανοίγει εμπρός στον Γύγη είναι ένα σταυροδρόμι βαθύτατα κι αριστουργηματικά γυναικείο.

Τα λόγια του Ηρόδοτου ταξιδεύουν στο βιβλίο του Μάικλ Οντάατζε, από ΄κει στην ταινία του Άντονι Μινγκέλα και από 'κει μέσα μου: η τεθλασμένη της ελληνικότητας.