Ανοιχτή Παλάμη

Έστειλε κάποιο μήνυμα η Κοινωνία των Πολιτών την περασμένη Δευτέρα με την αυθόρμητη συγκέντρωση στο Σύνταγμα; Αν ναι, ποιο ήταν αυτό; Υπήρξε έκδηλη η οργή για την καταστροφή στην Πάρνηθα. Οργή που εκφράστηκε ποικιλοτρόπως. Ακόμη και με μούντζες. Προς το κτίριο της Βουλής...

Ακόμη και με μούντζες. Αδυνατεί να φανταστεί κανείς πόσο πιο ακραία θα ήταν η έκφραση της οργής (φτυσιές; συνθήματα με κακές λέξεις;) αν η συγκέντρωση είχε γίνει πράγματι Δευτέρα και όχι Κυριακή.
Eπειδή όλοι καταλαβαίνουμε ότι το κτίριο δεν μπορεί να ευθύνεται για την καταστροφή, οι μούντζες πρέπει να απευθύνονταν σ’ αυτό που εκπροσωπεί, δηλαδή την πολιτική. Και αν η μουτζωμένη από την Κοινωνία των Πολιτών πολιτική δεν μπορεί να προστατεύσει τα δάση, τότε ποιος μπορεί; Οι bloggers;

Κυκλοφορεί και -η εντελώς ακραία είναι η αλήθεια- εκδοχή ότι οι μούντζες δεν απευθύνονταν ούτε προς το κτίριο (φέροντα οργανισμό και τοιχοποιία) ούτε προς αυτήν καθαυτήν την πολιτική, αλλά προς τις μέρες και τα έργα των πολιτικών στον τομέα της προστασίας των δασών.
Κάποιοι θα ισχυριστούν ότι ήταν λίγες οι ανοιχτές παλάμες κατά του Κοινοβουλίου. Πιθανώς να έχουν έτσι τα πράγματα, δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια ούτε πόσοι συμμετείχαν στην εκδήλωση. Το ανησυχητικό δεν είναι οι απρεπείς χειρονομίες ενάντια στο Κοινοβούλιο. Το ανησυχητικό είναι ότι όλοι έκλεισαν τα μάτια στο φαινόμενο. Το θεώρησαν στην καλύτερη περίπτωση ως έκφραση οργής και στη χειρότερη χαριτωμένο. Δεν υπήρξε ένα σχόλιο, μια καταδίκη γι’ αυτό. Αφού είναι λαϊκό και οργισμένο, είναι σωστό.

Το έκλεισαν τα μάτια είναι σχετικό. Όταν επικρατεί ο νόμος της ζούγκλας, όταν οι ορδές των βαρβάρων βγαίνουν στο δρόμο, λογικό είναι ο κάθε δημοσιογράφος να φοβάται μήπως όλος αυτός ο ποταμός της λαϊκής βίας στραφεί προς την μεριά του και τον πνίξει.
Ο λαϊκισμός θεοποιεί οποιαδήποτε πρωτοβουλία προέρχεται από κάτω. Ο,τι χαρακτηριστικά κι αν πάρει αυτή. Ακόμη και αντιδημοκρατικά, όπως ήταν οι μούντζες της περασμένης Δευτέρας. Ισχύει και το αντίστροφο του «Φωνή λαού, οργή Θεού»; Οπως κι αν ορίζεται ο λαός, όπως κι αν εκφράζεται;

Σκίστε τα εγχειρίδια συνταγματικού δικαίου και ξαναγράψτε τα απ' την αρχή: η στιγμή κατά την οποία ανοίγεις τα δάκτυλα της παλάμης σου σε μια συγκέντρωση στρέφοντάς τα προς την Βουλή, είναι η στιγμή που παύεις να διαδηλώνεις την άποψή σου, που παύεις να ασκείς το θεμελιώδες δικαίωμά σου να αποδοκιμάσεις συμβολικά έναν τρόπο άσκησης της τρέχουσας πολιτικής.
Έχουμε παρεξηγήσει πολλά, κι ένα από αυτά είναι η «Κοινωνία των Πολιτών». Βέβαια δεν ξέρουμε τι είναι, αλλά κι αυτό που εμφανίζεται ως «Κοινωνία των Πολιτών», σε όλο τον κόσμο διαμορφώνεται ως μέρος της πολιτικής διαδικασίας, όχι ενάντια σ’ αυτή. Προσπαθεί να επηρεάσει τις αποφάσεις της εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας, κινητοποιώντας τους πολίτες-ψηφοφόρους προς κάποια κατεύθυνση. Δεν μουντζώνει την πολιτική. Στηρίζει υποψήφιους με οικολογικές ευαισθησίες, δεν αφορίζει με τον λαϊκιστικό αφορισμό «όλοι το ίδιο είναι».

Η «Κοινωνία των Πολιτών» δεν έχει πάντα δίκιο. Στη μεγαλύτερη ίσως κινητοποίηση που έκανε στην Ελλάδα, τη συλλογή υπογραφών για τις ταυτότητες, είχε άδικο. Δεν είναι θέσφατα όσα υποστηρίζει. Μπαίνουν στη δημοκρατική κονίστρα και κρίνονται όπως κάθε άλλος λόγος.

Θέσφατα είναι όσα υποστηρίζω εγώ. Είχε άδικο επειδή το λέω εγώ. Dixi.
Η κινητοποίηση των πολιτών για την άσκηση πίεσης στην ράθυμη πολιτική εξουσία, και η ενεργοποίησή τους για να καλύψει ανάγκες που εκ των πραγμάτων το κράτος δεν μπορεί είναι αναγκαία. Αυτή η πίεση όμως δεν πρέπει να παίρνει χαρακτηριστικά άρνησης της πολιτικής. Η «Κοινωνία των Πολιτών» είναι κομμάτι της Δημοκρατίας, δεν την αρνείται.

Ο συνήθως εύστοχος και διορατικός Πάσχος Μανδραβέλης αστοχεί κατά τη γνώμη μου στο άρθρο του, σκανδαλιζόμενος με μια χειρονομία (μούντζα) που στο πλαίσιο το οποίο έγινε, σαχλή την λες, παιδιάστικη την λες, αυτοϊκανοποιούμενη την λες, αλλά κάτι επικίνδυνο δεν νομίζω πως μπορείς να την πεις. Δηλαδή το να θεωρείς ότι έχουν ξεφύγει των θεμιτών ορίων ακόμη και συγκεντρώσεις που περιέχουν μηδενική βία, είναι σαν να λες ότι εν τέλει κάθε συγκέντρωση αποτελεί ένα συζητήσιμης δημοκρατικότητας μέσο έκφρασης και πίεσης. Αστοχεί πιστεύω επίσης, όταν παραβλέπει πως το κατεξοχήν πολιτικώς ενδιαφέρον στην συγκεκριμένη συγκέντρωση δεν ήταν το αίτημά της, αλλά ο τρόπος διοργάνωσης και διεξαγωγής της. Αυτό που έγινε ήταν πολιτική, ήταν μέρος της πολιτικής διαδικασίας (ένα μέρος απάτητο ακόμη, που πιθανώς στο μέλλον να πατηθεί πολύ περισσότερο και να αλλάξει σε ένα βαθμό τους κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού) και υπό αυτό το πρίσμα αν τελικά κάποιος μουτζώνει -ηθελημένα ή αθέλητα- την πολιτική, ίσως είναι ο ίδιος ο αρθρογράφος.