Το παιχνίδι σήμερα και χθες

«Αν παρατηρήσει κανείς τα παιδιά στα διαλείμματα στο σχολείο, μπορεί να διαπιστώσει, χωρίς υπερβολή, ότι δεν γνωρίζουν πώς να παίξουν. Έχουν φοβερό άγχος να προλάβουν να παίξουν, δεν οργανώνονται σωστά, υπάρχει νευρικότητα στο παιχνίδι τους, ο σκοπός του παιχνιδιού τους δεν είναι να χαρούν απ' αυτό αλλά η νίκη με κάθε τρόπο. Γίνονται συχνά τσακωμοί, ενώ υπάρχουν πολλά παιδιά απομονωμένα που δεν παίζουν καθόλου. Πριν από είκοσι χρόνια διέκρινε κανείς λιγότερο άγχος και νευρικότητα. Σήμερα εμφανίζουν μεγαλύτερη επιθετικότητα. Τα παιδιά είναι πιο σκληρά, παίζουν για να νικήσουν, δεν δέχονται εύκολα την ήττα. Βάζουν το "εγώ" πρώτα και όχι το "εμείς". Είναι εγκλωβισμένα περισσότερο στο να νικήσουν και σε σχέση με το παρελθόν είναι μειωμένη η φαντασία και η δημιουργικότητά τους. Επιλέγουν, επίσης, παιχνίδια με βία και το θεωρούν φυσιολογικό αυτό γιατί έχουν δει τους ήρωές τους να το κάνουν. Οταν τους μιλήσεις μπορεί να παραδεχτούν πως η βία δεν είναι κάτι σωστό, είναι κάτι επικίνδυνο, αλλά την επόμενη στιγμή στο διάλειμμα θα ξαναπαίξουν το ίδιο λέγοντας: «Τώρα παίζουμε, δεν τσακωνόμαστε πραγματικά»».

Βλέπουμε λοιπόν ότι δεν είναι μόνο το κλίμα που έχει αλλάξει, αλλά και ο άνθρωπος· δεν είναι μόνο η φύση, αλλά και η ανθρώπινη φύση. Σκιαγραφείται μια εικόνα πρωτόγνωρη και εξαιρετικά ανησυχητική με:

παιδιά που δεν οργανώνουν ορθώς τα παιχνίδια τους,

παιδιά που δεν παίζουν για την χαρά του παιχνιδιού, αλλά για να νικήσουν,

παιδιά που τσακώνονται,

παιδιά με επιθετικότητα,

παιδιά απομονωμένα,

παιδιά που βάζουν το «εγώ» μπροστά από το «εμείς».

Στην δική μου την εποχή ήταν αλλιώς:

- Κάθε παιχνίδι είχε μια οργανωτική δομή τελειοποιημένη στο πέρασμα των αιώνων από τους προκατόχους μας στη θέση των παιδιών. Σε κάθε επί μέρους παιχνίδι, το παιδί - συντονιστής ήταν επιφορτισμένο να έχει μαζί του το οργανόγραμμα, αναθέτοντας βάσει αυτού τις αρμοδιότητες του καθενός και εξηγώντας όχι μόνον τους κανόνες του παιχνιδιού, αλλά και τις εξαιρέσεις - παραθυράκια τους.

- Παίζαμε ποδόσφαιρο ή μπάσκετ, όχι για να κερδίσουμε, αλλά για να χαρούμε κι απολαύσουμε μια ωραία ντρίπλα, ένα δυνατό σουτ, μια εντυπωσιακή εκτίναξη. Αν θυμάμαι καλά -και καλά θυμάμαι- δεν κρατούσαμε καν σκορ. Οι περισσότεροι αντίπαλοι ποδοσφαιριστές είναι φίλοι έξω από τα γήπεδα, εμείς παραμέναμε φίλοι και μέσα σε αυτά.

- Τσακωμοί ποτέ και με κανέναν. Την όποια επιθετικότητα είχαμε -αναπόφευκτη ίσως δεδομένης της ηλικίας- την εκτονώναμε μαλακιζόμενα.

- Στα παιχνίδια μας έπαιζαν όλοι, όλοι ανεξαιρέτως, ποτέ κανείς δεν έκατσε στην άκρη, δεν υπήρχε παιδί που δεν το παίζαμε και όσους τυχόν δεν ήθελαν να παίξουν, όντας υπερβολικά εσωστρεφείς ή με ύποπτη ροπή προς την ονειροπόληση, τους κάναμε εμείς να παίξουν, είτε με το καλό είτε με το κακό.

- Σε κάθε παιχνίδι, όπως κι αν χωριζόμαστε, ξέραμε ότι σημασία δεν είχε ποιός θα βάλει το γκολ, σημασία είχε να κερδίσει η ομάδα. Μπορεί να είχαμε χωριστεί πριν μισό λεπτό, αλλά η στιγμή του χωρισμού ήταν μια μυσταγωγική στιγμή, μια ιερή στιγμή όπου μια νέα οντότης είχε αποκτήσει σάρκα και οστά, η οντότης της ομάδος μας, η οντότης στην οποία πρόθυμα εκχωρούσαμε προσωρινά το «εγώ» μας για χάρη του νεογέννητου «εμείς», για χάρη του συλλογικού αυτού μορφώματος, μέσα από το οποίο κοινωνικοποιούμαστε και συναισθανόμαστε τις ευθύνες μας ως αυριανοί φορολογούμενοι πολίτες.