To νοηματοδοτικό κενό

Σε ανάρτηση άλλης εφημερίδας για τον Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη, διαβάζω με συγκίνηση τα εξής: «Ο νέος υπουργός -έχοντας ιδία αντίληψη ως κάτοχος σκάφους και ο ίδιος- θεωρεί ότι πρέπει να αλλάξει η φιλοσοφία του νομοσχεδίου. Με ένα τέτοιο νομοσχέδιο θα πρέπει να δίδονται κίνητρα σε όσους έχουν σκάφη για να μένουν στην Ελλάδα και όχι να «ποινικοποιείται» η κατοχή τους, όπως φαίνεται να καταλογίζει στο προτεινόμενο πλαίσιο. Aπότοκο του «λαϊκισμού» που έχει χρόνια καλλιεργηθεί για τους λεγόμενους «σκαφάτους» θεωρεί ο υπουργός κάποιες ρυθμίσεις». Επιτέλους ένας υπουργός με ιδιαν αντίληψη για τα θέματα που καλείται να ρυθμίσει. Που δεν αρκείται σε μια θεωρητική ευαισθησία, αλλά τα ζει στο πετσί του και ξέρει τι θα σημάνει πρακτικά αυτό που θα νομοθετήσει. Αν είχαμε την τύχη εκτός από σκαφάτους υπουργούς να έχουμε και υπουργούς που θα καλούνταν π.χ. να ζήσουν με τα νέα όρια κατώτατου μισθού ή ως φρεσκοαπολυμένοι, τότε, ποιός ξέρει, μπορεί να είχαμε και άλλα είδη πολιτικών αποφάσεων.

Γιατί ακόμα και στην καλύτερη εκδοχή, στην εκδοχή δηλαδή που οι πολιτικές αυτές δεν είναι όσο πιο ταξικές γίνεται, αλλά όντως σώζουν την πατρίδα, στην εκδοχή δηλαδή που αυτός που παίρνει τις αποφάσεις το κάνει με εδραία πεποίθηση μεσσιανισμού, πάλι έχουμε κάποιον που αποφασίζει να θυσιάσει τμήματα της κοινωνίας στο όνομα του γενικότερου καλού, κάποιον που δεν βιώνει τις συνέπειες αυτής της θυσίας, κάποιον που θυσιάζει άλλους. Το να αρνείται κανείς αυτήν την βασική παραδοχή, το να θεωρεί την επισήμανσή της λαϊκίστικη, φτηνή κι ασόβαρη, υποκρύπτει μια αριστοκρατική αντίληψη για τα δημοκρατικά καθεστώτα: ο εκπρόσωπός σου είναι και καλύτερός σου, είναι και ανώτερός σου, του εκχωρείς την εξουσία με μια απόφαση να σου διαλύει τη ζωή, χωρίς να έχει καμία υποχρέωση να υποστεί ο ίδιος τις συνέπειες της απόφασής του. Δεν έχουμε να κάνουμε με ένα σχήμα ισότητας. Έχουμε να κάνουμε με ένα σχήμα επιβολής δύναμης που έχει ιδεολογικοποιηθεί τόσο ώστε να μοιάζει πως εσύ ο ίδιος αποφασίζεις για τις τύχες σου, ωσάν αυτός που μεσολαβεί καθοριστικά στη διαδικασία ως εκπρόσωπός σου να παίρνει τις αποφάσεις που θα έπαιρνες και ο ίδιος για τον εαυτό σου. Θα τις έπαιρνε όμως ποτέ αν αφορούσαν τον δικό του εαυτό;

Αλλά ας αφήσουμε την καλύτερη εκδοχή στην άκρη, καθώς την έχουν εγκαταλείψει πια και οι φανατικότεροι υποστηρικτές της. Η μνημονιακή αφήγηση κοντεύει να χάσει την οποιαδήποτε αρχική της σημασία. Σε κάθε δόση μαζί με το χρηματοδοτικό κενό προέκυπτε ανάγλυφα κι ένα βαθύτερο νοηματοδοτικό κενό. Έχει προ πολλού πάψει να βγάζει νόημα αυτό που συμβαίνει. Δυσκολεύεσαι να βρεις νόημα στην σκέτη καταστροφή. Δεν πολυβγάζει νόημα να αναδέχεται εκουσίως ο λαός μιας χώρας την αποσάρθρωση των δομών της, αλλά δεν τα συζητήσαμε αυτά τα θέματα τα πρώτα μνημονιακά χρόνια; Συνεχίζουμε λοιπόν να πορευόμαστε στο κενό του νοήματος, με όση φόρα μας έχει απομείνει από τη δύναμη της αδράνειας.

Και ίσως το επιχείρημα που χρησιμοποιούν για την ΕΡΤ (πως δεν γινόταν δηλαδή να μεταρρυθμίσεις έναν οργανισμό ενώ ήταν σε λειτουργία) να αντιστοιχεί υποσυνείδητα σε αυτό που θέλουν να πουν για την μεγαλύτερη εικόνα: δεν γίνεται να μεταρρυθμίσεις ένα κράτος και μια κοινωνία ενώ παραμένουν σε λειτουργία. Ίσως και για αυτό τόσα χρόνια πέφτουν διαρκώς οι στόχοι έξω. Ίσως η μόνη λύση είναι ο ξαφνικός θάνατος όχι μόνο χθες της ΕΡΤ, σήμερα των τεχνικών λυκείων και της δημοτικής αστυνομίας, αύριο κάποιου άλλου κομματιού, αλλά επιτέλους όλου συνολικά του μαγαζιού. Ίσως αυτή είναι η απώτατη μεταρρύθμιση και ο τελικός στόχος που πρέπει να πιάσουμε: να το κλείσουμε συνολικά.

Μπορεί η ελληνική κοινωνία να είχε χτίσει τα του οίκου της με απειράριθμες κακοτεχνίες, αλλά ο οίκος της δεν έπαυε να είναι κάτι χτισμένο. Οι καλούμενες διαρθρωτικές αλλαγές ήταν εξαρχής ο ευφημισμός του γκρεμίσματος και μόνο. Ακόμη και αν ο οίκος που είχε χτιστεί λειτουργούσε σε αρκετά του επίπεδα ως ανοχής, οι ως τώρα «μεταρρυθμίσεις» είναι η μετατροπή, τόσο του τμήματος που ήταν μπουρδέλο όσο και του τμήματος που δεν ήταν, σε ένα συνολικά ρημαγμένο τοπίο.

(Κείμενο γραμμένο για την Ελευθεροτυπία)