Σκοτώνουν τις χώρες όταν γεράσουν

Ποδόσφαιρο ξέρουμε από παλιά τι είναι: αυτό που παίζουν έντεκα εναντίον έντεκα και στο τέλος κερδίζουν πάντα οι Γερμανοί. Τώρα επιβεβαιώθηκε για μια ακόμη φορά και τι είναι ο Έλληνας: αυτός που ό,τι κι αν κάνει, ό,τι κι αν του συμβεί, στο τέλος θα του φταίνε πάντα οι Γερμανοί (όχι απαραίτητα οι Γερμανοί - Γερμανοί, αλλά πάντα κάποιοι άλλοι, που μπορεί κάλλιστα να είναι και ντόπιοι, αρκεί να είναι άλλοι από κείνον). Κι έτσι ξαφνικά επικαλούμαστε τους Ναζί, σε μια εποχή που το χιλιοπαραλλαγμένο απόσπασμα από την «Πτώση» στο You Tube έχει δια της διαρκούς επαναλήψεως μετατρέψει παγκοσμίως τον Χίτλερ από αρχετυπικό κακό σε περφόρμερ, σε κάτι σαν καρτούν.
Έλληνα και ποδόσφαιρο λοιπόν τους έχουμε, αλλά γουάτ αμπάουτ πολιτική; Εδώ θα πάρουμε τη βοήθεια του 50 – 50 και συγκεκριμένα του ανθρώπου που πενήντα κι άλλα πενήντα χρόνια τώρα συμμετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή του τόπου ειδικευόμενος στο ρόλο του μάντη κακών. Το βράδυ λοιπόν της περασμένης Τρίτης στην ιστορική του εμφάνιση στο δελτίο του Mega, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης (όχι, τι είναι αυτά που λες, όχι απολογούμενος σαν κατεξοχήν εκφραστής ενός πολιτικού συστήματος που οδήγησε τη χώρα εδώ που την οδήγησε, αλλά ως δικαιωμένος τιμητής του λαού που κάποτε κυβέρνησε, καταφανώς μάλιστα συγκινημένος που βλέπει προσδοκίες μιας ζωής να γίνονται πραγματικότητα από τον γιο της Νέμεσής του) μας εξήγησε τι είναι πολιτική: πολιτική είναι αυτό που ό,τι κι αν κάνεις εντός της χώρας σου κι όπως κι αν το κάνεις, στο τέλος σε κρίνουν πάντα οι αγορές.
Η επιτυχής λοιπόν συμμόρφωσή μας στα μέτρα θα έχει ως τελικό κριτή τις αγορές. Αλλά, όλα κι όλα, ελευθερία και δημοκρατία έχουμε και μπορούμε να τις κρίνουμε κι εμείς. Απλά η κριτική που μας κάνουν οι αγορές αποτυπώνεται σε όρους επιτοκίων δανεισμού, άρα είναι μια κριτική που οδηγεί απευθείας στην τσέπη μας, ενώ η δική μας η κριτική είναι φιλολογική, όσο τουλάχιστον οι πολιτικοί που εκλέγουμε αντιλαμβάνονται φιλολογικά το ρόλο τους και τις θεσμικές τους δυνατότητές απέναντι στις αγορές.
Επίσης οι αγορές θωρακίζονται από την κριτική μας διά του απρόσιτα τεχνοκρατικού τρόπου της λειτουργίας τους. Δίπλα στην αληθινή οικονομία, σε επιχειρήσεις που παράγουν κάτι που έχει αντίκρισμα, υπάρχει και αυτή η τόσο μπερδεμένη σφαίρα της χρηματιστηριακής οικονομίας. Όσο πιο πολύπλοκο γίνεται ένα σύστημα τόσο πιο έξω από την αμφισβήτηση τίθεται, τόσο μεγαλύτερο περιθώριο ασυδοσίας έχει. Μέχρι που αποδείχθηκε το φθινόπωρο του 2008 ότι το τέρας που οι αγορές είχαν δημιουργήσει ήταν εκτός ελέγχου, μόνο και μόνο όμως για να αποδειχθεί ταυτόχρονα και ότι οι αγορές είχαν τον ουσιαστικότερο έλεγχο, τον έλεγχο που μετράει, τον έλεγχο εκείνων που κυβερνούν και νομοθετούν.
Aλλά ένα λεπτό· όταν το 1999 όλη η Ελλάδα μπήκε στο χρηματιστήριο για να βγάλει λεφτά σε μια μέρα, η κερδοσκοπία ήταν προφανώς καλό πράγμα. Ένας λαός φάνηκε να μην έχει ηθικό κώλυμα να πλουτίσει χωρίς κόπο, χωρίς αξία, χωρίς έργο, με αέρα κοπανιστό. Και μπορεί πέρσι το σλόγκαν «το νόμιμο είναι και ηθικό» να λοιδωρήθηκε, αλλά τουλάχιστον δυο δεκαετίες τώρα η ηθική είχε περίπου ταυτιστεί με τη μαλακία. Μπορεί επίσης η ηθική να συκοφαντήθηκε ως γεγονός μη πολιτικά αξιόλογο και να δόθηκε η ερμηνεία πως μόνο η αποτελεσματικότητα μετράει, αλλά νά όμως που δεν είναι σκέτα οικονομικό το πρόβλημά μας απέναντι στην Ε.Ε.: είναι το ηθικό μας έλλειμμα, είναι το μαγείρεμα στοιχείων, είναι το δεν σας έχουμε πια εμπιστοσύνη, λαμόγια.
Όσο για την περιβόητη προσκόλληση στο δικομματικό σύστημα είχε ένα βασικό λόγο: την επιθυμία να μην αλλάξει τίποτα, τίποτα που θα μπορούσε να μας ξεβολέψει ή να μας πάει στο άγνωστο, τίποτα που θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε περιπέτειες. Οι περιπέτειες όμως ήρθαν. Ο νοικοκυραίος από τους μετανάστες και τους κουκουλοφόρους το φοβόταν κι από την εκλεγμένη του κυβέρνηση το βρήκε. Εντάξει, μην την αδικούμε. Από την εκλεγμένη του κυβέρνηση υπό την ιδιότητά της ως εντολοδόχου της ΕΕ και τελικά των αγορών.
Και τώρα τι; Το σίγουρο είναι ένα, όλοι άλλωστε μας το λένε: Δεν έχουμε περιθώρια επιλογών. Όλοι θα γίνουμε φτωχότεροι. Εκτός από αυτούς που θα γίνουν πλουσιότεροι. Κι αυτό δεν είναι θεωρία συνωμοσίας. Είναι νόμος της αγοράς, της αγοράς ενώπιον της οποίας τελικά όλοι κρινόμαστε.

(Κείμενο γραμμένο για το «SMS» της «SportDay»)