H περί ανθρώπου αυταπάτη

Έντονες συζητήσεις έχει προξενήσει τον τελευταίο καιρό στους θεϊκούς κύκλους η δημοσίευση του βιβλίου «Τhe Man Delusion» («Η Περί Ανθρώπου Αυταπάτη»), αποδεικνύοντας έτσι για μια ακόμη φορά ότι το ζήτημα της σχέσεως Θεού - Ανθρώπου είναι ένα διαχρονικό σιγουράκι, καθώς σχεδόν τίποτα δεν είναι τόσο συναρπαστικό για το πνεύμα, όσο τα ζητήματα της πίστεως και των μυστηρίων της ύπαρξης.

Ακολουθεί προδημοσίευση λίγων αποσπασμάτων από το βιβλίο του συγγραφέα, μαχητικού υπερασπιστή της απιστίας στην ύπαρξη του Ανθρώπου (ανανθρωπίας):

«Ίσως διδαχτήκατε ότι οι φιλόσοφοι και οι ανθρωπολόγοι έχουν εκθέσει βάσιμους λόγους για τους οποίους πρέπει να πιστεύουμε στους Ανθρώπους.
Αν έχετε τέτοια γνώμη, τότε θα δοκιμάσετε μεγάλη έκπληξη μαθαίνοντας ότι τα επιχειρήματα υπέρ της ύπαρξης των Ανθρώπων είναι εντυπωσιακά ασθενή. Πολλοί θεοί, λόγου χάριν, πιστεύουν στον Άνθρωπο επειδή νομίζουν ότι κάποιος Άνθρωπος τους έχει δει με τα ίδια του τα μάτια σε ένα όραμα. 'Η επειδή άκουσαν τη φωνή κάποιου άλλου Ανθρώπου όταν προσευχόταν. Αυτό το επιχείρημα προσωπικής εμπειρίας είναι το πειστικότερο για όσους ισχυρίζονται ότι είχαν παρόμοια εμπειρία, αλλά το λιγότερο πειστικό για οποιονδήποτε άλλον - πόσο μάλλον για όποιον έχει αρκετές γνώσεις ψυχολογίας.
Λέτε ότι είχατε άμεση εμπειρία του Ανθρώπου; Ε, λοιπόν, μερικοί άλλοι λένε ότι βίωσαν την εμπειρία ενός ροζ ελέφαντα, αλλά αυτό πιθανότατα δεν σας εντυπωσιάζει».

«Καλά όλα αυτά, αλλά αν δεν υπάρχει Άνθρωπος πώς θα μπορούμε να είμαστε καλοί;
Διατυπωμένο με αυτόν τον τρόπο, το ερώτημα ηχεί ευτελές. Οταν κάποιος θεός μού το απευθύνει έτσι, νιώθω αμέσως τον πειρασμό να του απαντήσω προκλητικά: «Δηλαδή μου λες ότι προσπαθείς να είσαι καλός μόνο και μόνο για να κερδίσεις την έγκριση και την επιβράβευση του Ανθρώπου, ή για να αποφύγεις την αποδοκιμασία και την βλασφημία του; Αυτό δεν είναι ηθικότητα· σημαίνει απλώς ανάγκη ευτελούς κολακείας, ταπεινωτική συμπεριφορά, σημαίνει να κοιτάς συνεχώς τον μεγάλο προβολέα της γης προς τον ουρανό, ή τον μικροσκοπικό κοριό μέσα στο κεφάλι σου, που παρακολουθούν κάθε σου κίνηση. Για να το πω αλλιώς, αν συμφωνείτε ότι, χωρίς Ανθρώπους, θα συμπεριφερόσαστε διαφορετικά, τότε αποκαλύπτεται πως κατά βάθος είστε ανήθικη ύπαρξη. Αν, από την άλλη, δέχεστε ότι θα συνεχίζατε να είστε καλός και χωρίς ανθρώπινη επίβλεψη, τότε έχετε υπονομεύσει καίρια τον ισχυρισμό σας ότι χρειάζεται απαραιτήτως ο Άνθρωπος για να είμαστε καλοί».

«Αν αφαιρέσουμε την πίστη στον Άνθρωπο, τι θα βάλουμε στη θέση της; Τι θα προσφέρουμε στους απελπισμένους θεούς, σε όλους εκείνους για τους οποίους ο Άνθρωπος είναι ο μοναδικός τους φίλος;
Η πρώτη απάντηση που πρέπει να δώσουμε δεν αξίζει καν τον κόπο να αναφέρεται: Η ικανότητα της πίστης να παρηγορεί δεν της προσδίδει αλήθεια· έστω κι αν αποδεικνυόταν τελεσίδικα ότι η πίστη στην ύπαρξη του Ανθρώπου είναι απολύτως ουσιώδης για την ψυχολογική και συναισθηματική υγεία του θεού· έστω κι αν όλοι οι ανάνθρωποι είναι απελπισμένοι νευρωτικοί που ωθούνται στην θεαυτοκτονία από το ανελέητο κοσμικό άγχος - τίποτε από όλα αυτά δεν θα προσέφερε την παραμικρή ένδειξη ότι η πίστη στον Άνθρωπο είναι αληθινή.
Πρέπει να υπάρχει Άνθρωπος, λέει ένα σύνηθες επιχείρημα, διότι αν δεν υπήρχε, η ζωή θα ήταν κενή, άσκοπη, μάταιη, μια έρημος χωρίς νόημα και σημασία. Χρειάζεται μήπως να τονίσουμε ότι η εν λόγω λογική καταπίπτει με το πρώτο χτύπημα; Ισως η ζωή να είναι κενή. Ίσως εισακούοντας τις προσευχές να είμαστε πράγματι θύματα αυταπάτης. Το να υποθέτουμε το αντίθετο ισοδυναμεί με το να δεχόμαστε ότι αληθεύει το συμπέρασμα που θέλουμε να αποδείξουμε. Αυτός ο δήθεν συλλογισμός είναι εμφανώς κυκλικός.
Η αληθινά ενήλικη οπτική, αντιθέτως, βρίσκεται στο ότι η ζωή μας είναι τόσο μεστή νοήματος, τόσο πλήρης και θαυμαστή όσο εμείς οι ίδιοι επιλέγουμε να την κάνουμε. Και όντως μπορούμε να την κάνουμε αξιοθαύμαστη! Αν η κατάργηση του Ανθρώπου αφήνει ένα κενό, κάθε μια θεότητα θα το καλύψει με διαφορετικό τρόπο. Ο δικός μου τρόπος περιλαμβάνει μια γερή δόση επιστήμης, της τίμιας και συστηματικής προσπάθειας για την ανακάλυψη της αλήθειας σχετικά με τον πραγματικό κόσμο».