Το πρώτο φιλί

Έγραφα προ καιρού με αφορμή ένα ντοκιμαντέρ για την Μαρίνα Αμπράμοβιτς: το ντοκιμαντέρ εστιάζει στην αναδρομική της έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη, μια έκθεση που προκάλεσε αίσθηση και είχε μεγάλη επιτυχία, προσελκύοντας 750.000 θεατές Από τις 14 Μαρτίου ως τις 31 Μαϊου του 2010, έξι ημέρες τη βδομάδα και επτάμιση συνεχείς ώρες τη μέρα η Αμπράμοβιτς καθόταν σε μια καρέκλα. Πολλοί από τους 750.000 θεατές έκατσαν στην καρέκλα απέναντί της, την κοίταξαν στα μάτια και τους κοίταξε κι αυτή. Δάκρυσαν, συγκινήθηκαν, άλλοι όχι, όλοι τους όμως είχαν μια μάλλον ασυνήθιστη εμπειρία. The artist is present. Ο καλλιτέχνης είναι παρών και μας κοιτά.
Το πρόσωπο μου γίνεται καθρέφτης όσων με κοιτούν, θα πει η Αμπράμοβιτς. Αλλά εκείνο που κάνει ο καλλιτέχνης δεν είναι τόσο το να μας προσφέρει το διαφορετικό δικό του βλέμμα, όσο την διαφορετική ιδέα: το να μας κοιτάξει στα μάτια κατά πρόσωπο ένα άλλο πρόσωπο· που δεν θα μας εξομολογήσει, δεν θα μας ψυχαναλύσει, δεν είναι φίλος μας, συγγενής μας, γνωστός ή ο έρωτάς μας. Σε αυτή τη διαδικασία δεν έχει θέση ο λόγος. Ο λόγος μπορεί και να λειτουργεί συγκαλυπτικά. Δύσκολα όμως, πάρα πολύ δύσκολα, αν καθίσεις απέναντι σε μια καρέκλα με έναν άνθρωπο και μόνο κοιτάζεστε δεν θα δεις στο πρόσωπό του την αλήθεια του. Ο γκαλερίστας της Αμπράμοβιτς λέει ότι είναι ερωτευμένη με όλο τον κόσμο. Ότι αν κοιτάζει τον κάθε έναν που κάθεται απέναντί της με αγάπη, δεν είναι κάτι προσωπικό. Μήπως όμως όλοι μας είμαστε κατά βάθος ερωτευμένοι με όλον τον κόσμο; Μήπως αν μας κάθιζαν σε μια καρέκλα και κοιτούσαμε για ώρα απέναντί μας τα διαφορετικά ξένα πρόσωπα που θα κάθονταν, θα το νιώθαμε κι εμείς; Μήπως θα νιώθαμε δηλαδή πως ένας άνθρωπος που κοιτάζει κατά πρόσωπο και με προσοχή έναν άλλο άνθρωπο δεν μπορεί παρά να συνδεθεί μαζί του, δεν μπορεί παρά να νιώσει κάτι θερμό;
Και να που τις τελευταίες μέρες κάνει θραύση στο ίντερνετ αυτό εδώ το διαφημιστικό βιντεάκι.

Μέσα σε έξι μέρες κοντά 55 εκατομμύρια χτυπήματα. Μια εταιρία ρούχων σκέφτηκε να βάλει 20 άγνωστους μεταξύ τους ανθρώπους να φιληθούν και κινηματογράφησε το πριν, το κατά τη διάρκεια και το μετά του φιλιού τους. Τα δέκα ζευγάρια είναι αμήχανα πριν το φιλί. Όταν τελειώνουν η αμηχανία επιστρέφει. Αλλά όταν φιλιούνται, φιλιούνται. Γιατί προφανώς η φύση των ανθρώπου είναι τέτοια που όχι μόνο αν καθήσεις και κοιτάς έναν ξένο κατά πρόσωπο θα νιώσεις κάτι θερμό κι αληθινό, αλλά κι επίσης αν βρεθείς απέναντι σε κάποιον με τον οποίον δεν διαφέρετε αβυσσαλέα ηλικιακά και σου πουν πως είναι οκ να τον φιλήσεις, τότε θα τον φιλήσεις και θα σου είναι το πιο φυσικό και το πιο όμορφο πράγμα μαζί.

Η φύση μας αυτή είναι. Η θέση μας όμως, η κοινωνική μας κατασκευή, μας λέει πως οι άγνωστοι είναι άγνωστοι, οι ξένοι είναι ξένοι, μας λέει πως το ποιούς θα κοιτάξουμε κατά πρόσωπο και ποιούς θα φιλήσουμε είναι θέμα που εξαρτάται από πενήντα παραμέτρους. Ενώ κανονικά δεν εξαρτάται από τίποτα. 

Φτιαχτήκαμε για να συμπαθούμε αμέσως τον άλλον αν τον κοιτάξουμε κατά πρόσωπο, φτιαχτήκαμε για να θέλουμε αμέσως να τον φιλήσουμε, μέχρι που αυτό το φυσικό φτιάξιμο έρχονται όλοι οι διαφορετικοί πολιτισμοί να το μποϊκοτάρουν, να το περιπλέξουν, να το διαβάλλουν, να το διαστρέψουν, καθώς οι κοινωνίες συγκροτούνται όχι πάνω στην ενότητα των ανθρώπων, αλλά πάνω στην κατάτμησή τους, στο διαχωρισμό τους σε επιμέρους ιδιοκτησιακά κομματάκια, στο διαχωρισμό τους στο οικείοι - ξένοι, στο εμείς κι οι άλλοι.

Η φύση μας είναι το άφημα κατά τη διάρκεια του φιλιού, η θέση μας είναι τα αμήχανα γελάκια πριν και μετά το φιλί.