To μνημόνιο νίκησε

Έρχεται λοιπόν η στιγμή που ακούς σε μια συζήτηση τη λέξη «μνημόνιο» και σου ακούγεται σχεδόν ξεθυμασμένη, σχεδόν εκτός θέματος· όχι επειδή, όπως έλεγε πριν τις τελευταίες εκλογές ο Αλέξης Τσίπρας, το μνημόνιο έχει ούτως ή άλλως πεθάνει· όχι επειδή, όπως λέει τώρα η κυβερνητική πλευρά, το μνημόνιο θα αποτελέσει ούτως ή άλλως προσεχώς παρελθόν· αντίθετα -ακριβώς αντίθετα- η λέξη σου ακούγεται σαν να έχει ολοένα και λιγότερο βάρος, επειδή το μνημόνιο όχι μόνο δεν πέθανε αλλά επικράτησε σαρωτικά και έχει ακόμα πάρα πολύ ζωή μπροστά του, ανεξάρτητα από τη διάρκεια της τυπικής ισχύος του: το τραίνο που ήθελε να βάλει στις ράγες το έβαλε. «Κίνδυνοι» εκτροχιασμού ασφαλώς και υπάρχουν ακόμα, ωστόσο η νέα πραγματικότητα που εγκαθίδρυσε και η μεταβολή των όρων του παιχνιδιού που επέβαλε είναι προφανές ότι δεν μπορούν να αλλάξουν απλά και μόνο με το να εκλεγεί κάποια στιγμή μια αριστερή κυβέρνηση.

Το μνημόνιο έγινε η νέα κανονικότητα. Σύμφωνοι, δεν κέρδισε αμαχητί, σύμφωνοι, κέρδισε με την καταλυτική βοήθεια της οργιώδους προπαγάνδας και της οργιώδους καταστολής, αλλά συνολικά η υπαρκτή αντίσταση της κοινωνίας κάμφθηκε. Δεν έλειψε η διάθεση να το πολεμήσουμε. Ήταν όμως διάθεση να το πολεμήσουμε μέχρι ενός σημείου. Στρατηγικά επικράτησε κατακερματισμός δυνάμεων, αλλά πριν και πίσω από το στρατηγικό λάθος μάλλον κρυβόταν η έλλειψη αληθινής απόφασης για ολική ρήξη. Πριν ας πούμε αναρωτηθούμε γιατί μια ακόμη απεργία ενός μεμονωμένου κλάδου, όπως αυτού των εκπαιδευτικών, δεν έγινε το εφαλτήριο για κάτι ευρύτερο, ας αναρωτηθούμε γιατί ποτέ δεν μπήκε στο τραπέζι το ενδεχόμενο μιας συνολικής απεργίας διαρκείας.

Και κάπως έτσι η υπόθεση της ΕΡΤ ανδεικνύεται στην πιο χαρακτηριστική της ύστερης μνημονιακής περιόδου. Είχε όλες τις προϋποθέσεις να αναδειχθεί σε εμβληματική, σε ένα «ως εδώ», κι όμως αναδεικνύεται τελικά σε εμβληματική της ακριβώς αντίθετης κατάστασης: όχι μόνο της έλλειψης διάθεσης για ολική ρήξη, αλλά επιπλέον και της διάθεσης για ιδιοτελείς συμβιβασμούς και υποχωρήσεις. Οκ, βροντοφωνάξαμε για το κλείσιμό της, τώρα ας πάμε να βολευτούμε προσωρινά στο διάδοχο, μεταβατικό της σχήμα. Πόσο πιο κωμικοτραγικά να καθρεφτιστούμε ως κοινωνία; Ας το δούμε ως μια γενικότερη μεταφορά: διαφωνώ με το κλείσιμο της ΕΡΤ αλλά θα υπερασπισθώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά μου να βάλω στην άκρη τις όποιες αρχές και πιστεύω μου και να συνεχίσω να βολεύομαι προσωρινά - διαφωνώ με το πρόσημο των μνημονιακών μεταρρυθμίσεων, διαφωνώ με την αποσάθρωση του εργατικού δικαίου, της κοινωνικής ασφάλισης, της υγείας, της παιδείας, των κοινοβουλευτικών διαδικασιών, διαφωνώ με το ξεπούλημα κερδοφόρων κρατικών οργανισμών και βασικών κρατικών υποδομών, αλλά ως πού ακριβώς να πάω τη ρήξη μου; Έχει και ένα όριο η διαφωνία μου. Πέρα από αυτό ας συνεχίσει η κυβέρνηση το έργο της. Δεν διαφωνώ τόσο πολύ ώστε να ρισκάρω να πληρώσω το κόστος. Ας μου επιβληθεί απ' έξω και από πάνω. Ας μου κάνει το κακό το μνημονιακό κράτος. Εγώ κακό στον εαυτό μου δεν θα κάνω. Έχω και να ζήσω. Για όσο θα έχω.

Εν μέρει βέβαια όλη αυτή η ηττοπάθεια λειτουργεί και ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Περιμένουμε πάντα από κάπου έξω να γίνει ο χαμός για να αρχίσουμε να συμμετέχουμε κι εμείς. Όλοι κοιτάμε προς τα 'κει: ο λαός τις πολιτικές ηγεσίες, οι πολιτικές ηγεσίες το λαό. Και κατεξοχήν ο ΣΥΡΙΖΑ αποδέχτηκε από ένα σημείο και ύστερα το νέο δικό του ρόλο, περιμένοντας την εξουσία να του έρθει στο χέρι. Και σαφώς κάθε άλλο παρά εύκολος θα ήταν ο οποιοσδήποτε άλλος δρόμος, ειδικά σε αυτό το πολιτικό και μιντιακό περιβάλλον της απόλυτης ακροδεξιάς χυδαιότητας και εμφυλιοπολεμικής ρητορικής, αλλά τελικά επέλεξε κι αυτός την ευκολία, είδε προς τα πού πηγαίνει το ρεύμα και αντί να προσπαθήσει να το επηρεάσει πολιτικά, πήγε μαζί του, προσμένοντας υπομονετικά τη σειρά του να κυβερνήσει. 

Και όπως η μεταπολίτευση πρώτα εγκαθιδρύθηκε και μετά ήρθε το ΠΑΣΟΚ εκ του σχετικά ασφαλούς, όταν δεν υπήρχε το δίλημμα των τανκς, όταν είχαν περάσει επτά χρόνια δημοκρατίας και η μεταπολίτευση είχε στεριώσει, έτσι αν και όταν έρθει ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία θα έρθει εκ του σχετικά ασφαλούς, με την μνημονιακή Ελλάδα να έχει στεριώσει.

(Kείμενο γραμμένο για το Unfollow #22, που κυκλοφορεί για λίγες ακόμη μέρες)