Οι γάτες δεν έχουν χέρια

Όταν ήμουν παιδί μού είχε εντυπωθεί η ιστορία ενός μακρινού συγγενή, ο οποίος πήγαινε πάντα στη λαϊκή την ώρα που έκλεινε, προκειμένου να αγοράζει στην μισή τιμή ό,τι φρούτο και λαχανικό είχε περισσέψει - απορριφθεί όλη την μέρα. Δεν το έκανε από έσχατη πενία αλλά από έσχατη καρμοιριά. Πέθανε με οικόπεδα.

Ίσως βέβαια όταν μεγαλώνεις σε συνθήκες εσχάτης πενίας η απόσταση από την έσχατη καρμοιριά να είναι λιγότερο μεγάλη από όσο φαίνεται, ίσως επίσης με κάθε αγορά περισσευμάτων στη λαϊκή να οδηγείσαι μερικά φασούλια πιο κοντά στα οικόπεδα, αν και υπάρχει εκείνη η ατάκα του «Αmerica America» (στο 1:14:00), που εξηγεί τι ακριβώς είναι τα ψιλά λεφτά και πώς αντιδιαστέλλονται από τα χοντρά.

Όπως εκείνος ψώνιζε στη λαϊκή την ώρα που έκλεινε, έτσι κι εγώ καμιά φορά διαβάζω εφημερίδες με χρονοκαθυστέρηση. Μια εβδομάδα αργότερα λοιπόν, διαβάζω δυο συνεντεύξεις στο ένθετο της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας (της Χαρούλας Αλεξίου και του Λευτέρη Βογιατζή) που μου γεννούν την επιθυμία να γράψω.

---

«Γιατί εγώ δεν είμαι άνθρωπος, δεν έχω αδυναμίες; Δεν έπαιξα κι εγώ το παιχνίδι της επιτυχίας;».

Η Αλεξίου ως αντίστροφος Νταλάρας: το απόσπασμα αυτό -ενδεικτικό όλης της συνέντευξης άλλωστε- είναι αληθινά αυτοκριτικό, ενώ μια συνέντευξη του Νταλάρα θα ήταν αληθινά επικριτική· των άλλων, του συστήματος, της έκπτωσης της ποιότητας κλπ κλπ

---

- Τα στερεότυπα της αριστεράς και του εντέχνου που κάποτε υπηρετούσατε μαζί με τους άλλους καλούς τραγουδιστές μας συνέβαλαν σ' αυτή τη νεύρωση για την οποία τραγουδάτε;

«Εχω κι εγώ αναρωτηθεί. Υπήρχε μια καταπιεστική πλευρά. Δεν έβαφα τα νύχια μου κόκκινα, αν και το ήθελα. Ηθελα ακόμα να βγω μ' ένα κολλητό κόκκινο φόρεμα με παγέτα. Τρέχαν τα σάλια μου όταν το έβλεπα, αλλά δεν το επέτρεπα στον εαυτό μου. Ομως δεν κατηγορώ το έντεχνο γι' αυτό. Εκεί βρισκόταν η περιπέτεια, το ψάξιμο, η σκέψη που δεν υπήρχε μες στην οικογένειά μου. Ζούσα σ' ένα λούμπεν περιβάλλον κι εμένα κάτι με οδηγούσε κάπου αλλού. Αν δεν είχα διδαχθεί στο έντεχνο, ίσως να μην μπορούσα σήμερα να περάσω μια πολύτιμη ώρα απολαμβάνοντας ένα βιβλίο».

Όλη η συνέντευξη καθρεφτίζει έναν αληθινά φιλοσοφημένο άνθρωπο, αλλά ειδικά αυτή η απάντηση δείχνει ότι οι επιλογές μας στη ζωή μπορούν να διακατέχονται και από αμφιθυμία. Ότι με κάθε τι που χάνεις κάτι και κερδίζεις. Και αντίστροφα. Ότι στη ζωή δεν υπάρχει μόνο «το δεν μετανιώνω για τίποτα» ούτε το «χαραμίστηκα με τις αποφάσεις μου». Ότι η αλήθεια της είναι η πολυπλοκότητα και ότι υπάρχει μια διαρκής τραμπάλα ανάμεσα σε όσα σου προσφέρουν οι επιλογές σου και σε όσα σου στερούν.

---

- Παλιότερα, μάλιστα, είχατε και την εξουσία που σας έδιναν η αριστερά και το έντεχνο ως αντίδωρο για την καταπίεση που σας επέβαλλαν. Οταν άλλαξαν οι εποχές και κυριάρχησε το λάιφσταϊλ, τη χάσατε αυτή την εξουσία. Σάς κλόνισε αυτό;

«Οχι, γιατί ο έντεχνος είναι τόσο καβαλημένος, που δεν σκέφτεται ποτέ ότι μπορεί να χάσει την εξουσία του. Ακόμα και στην αποτυχία του, θέλει να πιστεύει ότι τα τραγούδια του δεν ήταν για τους πολλούς, αυτός για τρεις ανθρώπους τα είπε. Υπάρχει πολύ κόμπλεξ στο χώρο μας. Και αν δεν αναγνωρίσουμε ότι πολλοί από αυτούς που έρχονται να μας ακούσουν, χθες διασκέδαζαν μ' αυτούς που θεωρούμε τελείως αντίθετους, δεν θα επιβιώσουμε».
Αήττητοι λοιπόν δεν είναι μόνο οι ηλίθιοι αλλά και οι έντεχνοι, κατηγορία τρελά ευρύτερη των τραγουδιστών, αφού έντεχνος μπορεί να είναι κάθε είδους καλλιτέχνης. Kαι όχι μόνο. Υπάρχουν και μπλόγκερ έντεχνοι. Η επιτυχία τελικά δεν είναι διακύβευμα, αφού στο μυαλό του ο έντεχνος είναι πάντα επιτυχημένος. Αν έχει απήχηση είναι επειδή εκείνος είναι τεράστιος, αν δεν έχει φταίει ο κόσμος με το χαμηλό του αισθητήριο. Ίσως μάλιστα η έλλειψη της απήχησης να αποδεικνύει ακόμη πιο περίτρανα την ποιότητά του. Πρόκειται για ένα σνομπισμό που θα μπορούσε να είναι σεβαστός αν ήταν τουλάχιστον αυθεντικός και όχι ντεμέκ, αν αδιαφορούσε για την εμπορικότητα και δεν την κυνηγούσε.

---

«Μου λείπει όμως πια κάποιος να με πάρει απ' το χέρι και να με οδηγήσει κάπου ή απλώς να μου κάνει παρέα, χωρίς αυτό να πρέπει να γίνει ένα συναισθηματικό έπος».

Να μια φράση αντίθετη στην πανίσχυρη, ακλόνητη κι αδιαμφισβήτητη εδώ και πολλές δεκαετίες ιδεολογία των συναισθηματικών επών, μια ιδεολογία που ορίζει πως οποιαδήποτε συντροφική σχέση δεν έχει τα χαρακτηριστικά τέτοιου έπους ή που τα είχε κάποτε και τώρα πια δεν τα έχει, είναι μια σχέση δεύτερη, ανάξια, συμβιβασμένη, φτηνή, ίσως και πρόστυχη, αφού το μόνο που αξίζει είναι η επική λάμψη.

---

Κι από την ανάγκη ενός χεριού μέσα στο χέρι, στην έλλειψη αυτής της ανάγκης, αφού ο Λευτέρης Βογιατζής δηλώνει:

«Δεν θα υπήρχα χωρίς τον γάτο. Εκείνος όμως δεν με εκτιμά καθόλου. Με παιδεύει. Ετοιμάζομαι, ας πούμε, για την Ανδρο. Τον φωνάζω, έχω ψάξει σ' όλο το Λυκαβηττό, έχω χάσει δύο πλοία, τίποτα. Τον βρίσκω σ' ένα από τα μπαλκόνια μέσα στη γλάστρα να με κοιτάζει ασυγκίνητος. Είναι ο Φανερωμένος επειδή τον βρήκα μωρό, με υποκοριστικό Φανερούλης».

Κι αναρωτιέμαι αν η Τέχνη έκανε το γάτο ή ο γάτος την Τέχνη, αν επειδή η ζωή αφοσιώθηκε στην Τέχνη, αναγκαστικά υπήρχε χώρος μόνο για το γάτο ή αν η εργασιομανία της Τέχνης είναι το άλλο πρόσωπο του κρυφτού με τις ανθρώπινες σχέσεις και την οικειότητα.