Μέρος τρίτον (και τελευταίο)

Ολοκληρώνεται με το ποστ αυτό η τριλογία μας για το «Βrokeback Mountain». Αρχικά προσεγγίσαμε -με το παροιμιώδες αυτοσαρκαστικό πνεύμα του μπλογκ- το πριν την ταινίας (συνθέτοντας μια σύντομη ωδή στην τελευταία ημέρα αθωότητας της ελληνικής κοινωνίας), εν συνεχεία προσεγγίσαμε -με το παροιμιώδες λογοτεχνίζον ύφος του μπλογκ- την ταινία καθεαυτή (και για την ακρίβεια κάποιες συγκεκριμένες πτυχές της) και τώρα θα προσεγγίσουμε -με το παροιμιώδες διεισδυτικό βλέμμα του μπλογκ- το μετά της ταινίας (τον τρόπο δηλαδή που την υποδέχτηκαν κριτικοί, δημοσιογράφοι και μπλόγκερς).

Ένας ήρωας από «Το σπίτι και το κελλί» του Χωμενίδη είναι ομοφυλόφιλος. Ενώ διηγείται όμως την ιστορία της ζωής του σε κάποιον άλλο, του αποκαλύπτει ότι μικρός είχε ερωτευτεί μια γυναίκα. Ακολουθεί ο εξής διάλογος, με την καλύτερη, κατά την γνώμη μου, φράση του βιβλίου:

«Έτσι λοιπόν χάσατε τελικά την παρθενιά σας από μία γυναίκα;».

«Όχι, δεν ήταν γυναίκα. Ήταν η Μάγδα. Όταν ερωτεύεσαι ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, το φύλο καταντάει επιμέρους χαρακτηριστικό».

Στην ίδια κεντρική ιδέα κινήθηκε και μεγάλο μέρος των κειμένων που γράφτηκαν για τη ταινία· ότι δηλαδή δεν έχει και τόσο σημασία που η ταινία μιλά για τον έρωτα μεταξύ δύο ανδρών, ότι θα μπορούσε να μιλά και για έναν ετεροφυλόφιλο έρωτα χωρίς να χάνει από τη δύναμή της.

Ενώ όμως η ατάκα από το βιβλίο με κέρδισε, αυτές οι αναγνώσεις της ταινίας δεν μου φαίνονται πειστικές. Μπορεί η ταινία να είναι εξαιρετικά καλογυρισμένη, αλλά αν μιλούσε για έναν απαγορευμένο έρωτα άντρα - γυναίκας, πολύ μικρότερη αίσθηση θα προξενούσε. Τέτοιους απαγορευμένους έρωτες έχουμε δει σωρό στο σινεμά. Όπως λέει ο Κούντερα στον «Πέπλο», θεμελιώδες διαφοροποιητικό γνώρισμα του σημαντικού από το ασήμαντο έργο τέχνης είναι η θέση του στην ιστορία της συγκεκριμένης τέχνης. Για παράδειγμα, όλοι οι επίγονοι του «Pulp Fiction» δεν κρίνονται αυτοτελώς, αλλά πάντα βαραίνει στην κρίση μας το ότι ακολουθούν το μονοπάτι που πρωτοχάραξε ένας άλλος. Έτσι και το «Jude» μιλά για έναν απαγορευμένο έρωτα (μεταξύ συγγενών), αλλά μολονότι είναι μια μεγάλη ταινία, δεν προκάλεσε τον πάταγο του «Βrokeback Mountain», ακριβώς γιατί ο επίμαχος έρωτας ήταν μεταξύ άντρα και γυναίκας. Αντίστοιχα, αν γίνει μόδα και αρχίζουν να γυρίζονται ταινίες τύπου Brokeback, δεν θα προκαλέσουν παρόμοιο πάταγο, όσο καλογυρισμένες κι αν είναι, γιατί θα θεωρηθεί ότι κι αυτές ακολουθούν ένα μονοπάτι.

Ένα δεύτερο στοιχείο που -απ' όσο είδα τουλάχιστον- δεν προξένησε ιδιαίτερο προβληματισμό είναι το αν ο Ανγκ Λι προκειμένου να επιτύχει το μείζον (συναισθηματική ανταπόκριση μεγάλου μέρους του κοινού) έκανε αρκετές υποχωρήσεις δίνοντας μια εξωραϊσμένη για τα straight γούστα εικόνα των δύο ανδρών. Δεν αναφέρομαι τόσο στην πολύ συντηρητική απεικόνιση των σεξουαλικών σκηνών (απεικόνιση που δεν είναι αδιάφορη σε μία ταινία που θέλει να αποτελέσει τομή), όσο στην ποσοτικά λίγη απεικόνιση στιγμών που οι δύο άντρες είναι μαζί σε τρυφερές στιγμές (αγκαλιές, χάδια κλπ). Επίσης οι δύο άντρες επιδεικνύουν μηδενική θηλυπρέπεια. Εκείνο που δεν ξέρω, είναι αν όντως υπάρχουν ομοφυλόφιλα ζευγάρια που ακόμη κι όταν είναι μόνα τους δεν θηλυπρεπίζουν καθόλου ή, αντίθετα, προτιμήθηκε κι εδώ η πιο «προσεκτική» προσέγγιση του θέματος.