8 1/2

Ξέρω, το βάζεις κάτω το έντεκα και φοβάσαι δέκα κι ελπίζεις μία (κι αυτή για το καλό των ημερών). Ξέρω, έτσι βγαίνουν τα νούμερα και όχι αλλιώς. Ξέρω, δυσκολεύεσαι να φανταστείς πώς θα ξεκινήσει, πώς θα εξελιχθεί, πώς θα τελειώσει. Ξέρω, είσαι ακόμα υπό την επήρεια του σοκ του δέκα: συγχυσμένος, αποπροσανατολισμένος και πάνω απ' όλα τρομαγμένος.

Ξέρω όμως και κάτι ακόμα, το οποίο θα σου το εκμυστηρευτώ τώρα γιατί είμαι πολύ κιμπάρης τύπος: καμία μα καμία νομοτέλεια δεν ορίζει εκ των προτέρων τη χρονιά που μόλις μπήκε, τις χρονιές που την ακολουθούν, το χρόνο γενικά. Νομοτέλειες ορίζουν μόνο τη θέση των ανθρώπων μέσα στο χρόνο. Οι άνθρωποι, ναι, με την εξαίρεση του Μπέντζαμιν Μπάτον (ίσως και της Νόνικας Γαληνέα) δεν γίνονται νεότεροι με το πέρασμα των ετών. Η θέση των κοινωνιών όμως στο χρόνο δεν είναι νομοτελειακή, δεν ορίζεται από σιδερένιους νόμους. Οι κοινωνίες μπορεί να πηγαίνουν προς τα εμπρός ή προς τα πίσω, προς τα δεξιά ή τα αριστερά. Προφανώς το διαρκώς εκκρεμές ζήτημα είναι η σχέση του εμπρός και του πίσω με το δεξιά και το αριστερά. Ωστόσο για μια εικοσαετία είχε μπει στο ψυγείο η εκκρεμότητά του. Κατ΄άλλους δεν ήταν πια εκκρεμότητα. Οπότε νά ήδη αντεστραμμένη η διαφορετικότητα της σημερινής Πρωτοχρονιάς: προηγήθηκαν τόσες πολλές Πρωτοχρονιές που η ελπίδα δέσποζε μεν έναντι του φόβου, αλλά ήταν μια ελπίδα που λειτουργούσε είτε ως μηχανισμός απώθησης της πραγματικότητας («ζορίζομαι τώρα, αλλά πού θα πάει, θα την πιάσω την καλή») είτε ως μηχανισμός περαιτέρω εκχυδαϊσμού της πραγματικότητας (καταναλωτικού, πολιτισμικού, αξιακού). Το σοκ από την διαφαινόμενη κατάρρευση ενός μοντέλου κοινωνίας, ας μην μας κάνει να ξεχνάμε ότι αυτό το μοντέλο και στα καλύτερά του μύριζε. Αυτό κάθε άλλο παρά σημαίνει πως πρόκειται για λυτρωτική κατάρρευση: αντίθετα ίσως είναι και πιο τραγική, γιατί διαφορετικό είναι να ήσουν φτωχός εξήντα χρόνια πριν όταν όλοι φτωχοί ήταν και η φτώχεια δεν ήταν ντροπή και διαφορετικό να είσαι ξαφνικά φτωχός σε μια κοινωνία που έμαθε να είναι άκρως ατομικιστική και άκρως καταναλωτική.

Ωστόσο ίσως από την ελπίδα σε συνθήκες φούσκας της συνείδησης, να είναι προτιμότερος ο φόβος σε συνθήκες αφύπνισης της συνείδησης. Εντός του εγκεφάλου μας, εντός της συνείδησής μας, εκεί παίζεται το σημαντικότερο παιχνίδι, εκεί κρίνονται οι νομοτέλειες, εκεί αναιρούνται οι πάσης φύσης νομοτέλειες. Να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι μας έφερε ως εδώ, τι μας φταίει, και αν τυχόν το βρούμε, να μη θεωρήσουμε μάταια ή καταδικασμένη την προσπάθεια να το αλλάξουμε. Θα μου πεις, ενδέχεται αυτό ακριβώς να είναι που κάνει και ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου. Ενδέχεται, ναι. Η γονιμότερη σκέψη είναι αυτή που ξεκινά από την παραδοχή πως δεν είναι αδιανόητο να εκπροσωπεί την πλευρά της ελπίδας εκείνος που στα μάτια σου εκπροσωπεί τους παραγωγούς του φόβου. Και η γονιμότερη πράξη εκείνη που είναι αποτέλεσμα σκέψης βασανισμένης με αμφιβολίες και σφυρηλατημένης με απαντήσεις.

Πέραν από όλα αυτά όμως (ή μαζί με όλα αυτά) η βασική παγίδα κάθε Πρωτοχρονιάς κρύβεται στο ότι ενώ μας φέρνει αντιμέτωπους με το χρόνο, την ίδια στιγμή τον θεωρητικοποιεί και τον αντιμετωπίζει περισσότερο ως οργανόγραμμα, παρά ως αυτό που πραγματικά είναι: παρόν. Και το παρόν δεν προγραμματίζεται ούτε αναστέλλεται: βιώνεται. Τώρα.