Η σύγκρουση με το συγκριτικά καλύτερο

H κριτική που γίνεται στον ΣΥΡΙΖΑ -καλόπιστη και με ειλικρινή ανησυχία από φίλους, κακόπιστη και παραπειστική από εχθρούς- για την στροφή του προς το πιο μετριοπαθές, γίνεται μέχρι τώρα με βάση όσα ο ΣΥΡΙΖΑ λέει από μόνος του. Ας μη λησμονούμε δηλαδή αυτόν τον βασικό παράγοντα: ότι αν ακούγεται πιο προσγειωμένος σε σχέση με παλιότερα, ακούγεται μέχρι τώρα με δική του επιλογή κι ενώ μιλά αποκλειστικά εξ ονόματός του. Ένα φαινομενικά προβοκατόρικο λοιπόν, αλλά νομίζω, βάσιμο, ερώτημα, είναι αν το -κάθε άλλο παρά απίθανο με τα σημερινά δεδομένα- ενδεχόμενο μη αυτοδύναμης πρωτιάς του, θα αποτελεί στην πραγματικότητα για τον ίδιο πρόβλημα που θα του δένει τα χέρια ή, αντίθετα, ένα ανακουφιστικό άλλοθι που σε μεγάλο βαθμό θα του τα λύνει, προκειμένου να μπορεί να κάνει αναδιπλώσεις χωρίς να είναι ο ίδιος ο αποκλειστικά υπόλογος: δεν φταίμε εμείς, δεν μας έδωσε αυτοδυναμία ο λαός, δεν μπορούμε να κάνουμε όλα όσα θα θέλαμε και με τον τρόπο που θα θέλαμε, για να μπορέσουμε να κάνουμε όμως τα περισσότερα από αυτά είναι αναγκαίο να συμβιβαστούμε με τον κυβερνητικό μας εταίρο (είτε Ποτάμι λέγεται αυτός είτε όπως λέγεται). Για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε είναι αναγκαίο να υποχωρήσουμε.

Ας σκεφτούμε λοιπόν το σενάριο στο τέλος του δρόμου να προκύψει κυβέρνηση συνεργασίας με βασικό κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ να δίνει μεν τον τόνο, αλλά με τον τόνο να είναι υπονομευμένος και πάντως χαλιναγωγημένος. Τι είδος τέλος του δρόμου θα είναι αυτό; Πόσο αναντίστοιχο θα είναι με όλη την προηγούμενη διαδρομή του; Και κυρίως πόσο ασύμβατο με όλη την ριζικότητα της σύγκρουσης που βιώσαμε σε κάθε επίπεδο τα τελευταία χρόνια, πόσο αναντίστοιχο με την τομή που μας χώρισε στα δυο; Ή ίσως πάλι θα είναι αναντίστοιχο μόνο με το πνεύμα της διετίας μέσα του 2010 - μέσα του 2012. Ίσως από τον Ιούνιο του 12 και ύστερα τα γεγονότα έπαψαν να συνδιαμορφώνονται από τους δρόμους (αν και εν προκειμένω οι δυο βασικές τομές της περιόδου, το κλείσιμο της ΕΡΤ και όσα ακολούθησαν τη δολοφονία του Φύσσα, μπορούν να διαβαστούν και έτσι και αλλιώς στο πόσο καθοριστική υπήρξε η λαϊκή αντίδραση). Πού πήγε όλη αυτή ο οργή; Εκτονώθηκε; Θα ξανάρθει; Η ομαλότητα νίκησε πάνω στα κουφάρι της ελληνικής κοινωνίας, που επέλεξε τελικά ομαλότητα με κάθε τίμημα; Είναι η ίδια ομαλότητα που καθιστά τον ΣΥΡΙΖΑ ολοένα και λιγότερο τρομακτικό προς τον μέσο χρήστη και που απαιτεί από αυτόν προκειμένου να του δώσει ακόμη μεγαλύτερη ώθηση, να γίνει ακόμη περισσότερο «υπεύθυνος»;

Αργά αλλά σταθερά ο ΣΥΡΙΖΑ δίνει την εντύπωση πως μεταβαίνει από μια ταυτότητα ριζοσπαστική σε μια ταυτότητα διαχειριστική. Μας αρκεί λοιπόν να κάνει δικαιότερη διαχείριση των πραγμάτων; Γνώμη μου είναι πως αν εκλεγεί είναι προτιμότερο να συγκρουστεί, κι αν το διεθνές σύστημα είναι τέτοιο ή οι εγχώριοι νταβατζήδες τόσο ισχυροί ή η παγκόσμια οικονομία λειτουργεί έτσι που δεν μπορεί να σταθεί μια κυβέρνηση της αριστεράς, ας αναλάβει το τίμημα. Κι ας αναλάβει επίσης το και το ρίσκο ο λαός αντί να το εκτιμήσει, να θυμώσει που δεν τα κατάφερε και τον διαολοστείλει. Με αυτά καθόλου δεν ισχυρίζομαι ότι πρέπει να έρθει ως καμικάζι στην εξουσία, καθόλου δεν ισχυρίζομαι ότι πρώτο του μέλημα δεν πρέπει να είναι η άμεση ανακούφιση των πιο χτυπημένων. Φυσικά και πρέπει. Είναι προφανώς τεράστιο το διακύβευμα να βελτιώσεις τη ζωή των ανθρώπων, πάντα ήταν, μετά από μια τέτοια κρίση είναι στη νιοστή, αλλά είναι άλλο αυτό και άλλο να αναγορεύσεις σε βασικό σου κριτήριο το ότι, παιδιά μην το συζητάμε τώρα, όσο πολύ πραγματιστής κι αν γίνω, όσο κι αν συμβιβαστώ, ανάμεσα σε μένα και την άλλη λύση, για το προοδευτικό κομμάτι των ψηφοφόρων εγώ θα είμαι πάντα το συγκριτικά καλύτερο. Και αυτό δεν με εξασφαλίζει μόνο απέναντι σε σένα που θα με στηρίξεις κι ας μουρμουράς. Αυτό μπορεί πρώτιστα να με εξασφαλίζει απέναντι στη συνείδησή μου: καλύτερος είμαι από τους άλλους. Το συγκριτικά καλύτερο όμως δεν είναι αριστερό. Το συγκριτικά καλύτερο είναι συστημικό. Είναι αφομοιωμένο, υποταγμένο, ξεδοντιασμένο. Το συγκριτικά καλύτερο είναι ως πνεύμα αναβίωση του παλιού δικομματισμού (και αν όχι απόλυτα, αφού ΝΔ και ΠΑΣΟΚ είχαν πάψει να έχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ τους, πάντως μεσολάβησαν και πολλά χρόνια μέχρι να φτάσουν στο σημείο να μην έχουν). Το να θες να κυβερνήσεις είναι αριστερό, αντίθετα το να μην θες, -όπως αυτό που κάνει ουσιαστικά το ΚΚΕ- δεν είναι αριστερό. Υπό αυτή την έννοια ακόμη και οι συμβιβασμοί μπορεί να είναι αριστεροί, ακόμη και ο πραγματισμός. Αλλά αριστερό δεν είναι ότι να σου αρκεί ότι όσο νερό κι αν βάλεις στο κρασί σου σε κάθε περίπτωση θα είσαι καλύτερος από τον Σαμαρά και τον Βενιζέλο.

Αντιλαμβάνομαι ότι όσα λέω είναι υπέρ το δέον γενικόλογα, ίσως ξύλινα, ίσως και ταυτολογικά, αντιλαμβάνομαι ότι χρησιμοποιώ το επίθετο «αριστερά» λες και σημαίνει χωρίς εξειδίκευση από μόνο του κάτι. Αλλά ρεαλισμό, έκτακτες ανάγκες, αποφυγή του μεγαλύτερου κακού, έστω και κατ' όνομα, έστω και σε επίπεδο διακήρυξης, είχαμε κι από τη ΝΔ, είχαμε κι από το ΠΑΣΟΚ, ήταν το μάντρα του μνημονιακού λόγου. Και όποιος ήθελε να κυβερνήσει και να αλλάξει τα πράγματα προς το κάπως καλύτερο και δεδομένων όλων των παραμέτρων και μπλα μπλα μπλα και μπλα μπλα μπλα, ονομαζόταν «αριστερά της ευθύνης» και προσδιοριζόταν από αυτόν τον ρεαλισμό του.

Με άλλα λόγια, πιστεύω ότι στο ενδεχόμενο που έρθει ο ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση (και για ενδεχόμενο προφανώς πρόκειται ακόμη κι όχι για κάποια νομοτέλεια, αφού κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με σιγουριά ότι δεν θα μεσολαβήσουν άλλες εξελίξεις και κυρίως κανείς δεν μπορεί να υποτιμήσει τη δύναμη των αντιπάλων του στην επικοινωνία και την επιβολή της ατζέντας), οφείλει να έρθει στην εξουσία όχι ως αυτός που θα κάνει την καλύτερη διαχείριση εντός των ορίων της πραγματικότητας. Οφείλει πρωταρχικά να συγκρουστεί με αυτή την πραγματικότητα, να αψηφίσει την παντοδυναμία της, να προσπαθήσει να αποδείξει ότι αυτή η πραγματικότητα είναι μια πολιτική κατασκευή που μπορεί να γκρεμιστεί και να οικοδομηθεί στη θέση της μια άλλη. Δεν μας ενδιαφέρει μια άλλη διαχείριση, δεν θέλουμε μια πιο ανθρώπινη διαχείριση, την θέλουμε δηλαδή και είναι απόλυτα ζωτικής σημασίας, αλλά δεν είναι από μόνη της αρκετή. Αν μετά από τέτοια κρίση έρθει στην εξουσία μια κυβέρνηση της αριστεράς για να κάνει καλύτερη διαχείριση, τότε την ιστορική στιγμή της εκλογής της θα διαδεχθεί το ιστορικό ατόπημα του να έρθει και να μην κυβερνήσει σαν αυτό που πρεσβεύει, αλλά μόνο σαν αυτό που «γίνεται», μόνο σαν αυτό που της επιτρέπει η «πραγματικότητα» και το σύστημά της. 

(Kείμενο γραμμένο για το Unfollow Οκτωβρίου,
 που κυκλοφορεί για λίγες ακόμη μέρες)