Rest in Pictures
Διαβάζω με έκπληξη πως πέθανε ο Γιώργος Τζιώτζιος. Από την άλλη όμως -και συγγνώμη για τον κοινότατο τόπο- οι αληθινά επιδραστικοί άνθρωποι έχουν προλάβει να ζήσουν με τέτοιο τρόπο, ώστε ένα κομμάτι του εαυτού τους να έρθει σε επαφή με πλήθος άλλων εαυτών, εμπλουτίζοντας τους, ενίοτε καθορίζοντάς τους, και πάντως εξακολουθώντας να ζει μέσα από αυτούς. Μακριά από τον εξόφθαλμα παρακμιακό τηλεοπτικό πολιτισμό της τελευταίας εικοσαετίας, ο Γιώργος Τζιώτζιος υπήρξε ένας διακριτικά ακμαίος παραγωγός κινηματογραφικού πολιτισμού.
posted by Old Boy @ 1:39 π.μ.
14 comments
14 Comments:
Εάν μέσα στη διακριτικά ακμαία παραγωγή κινηματογραφικού πολιτισμού εννοείς και το περιοδικό Σινεμά, επέτρεψέ μου τώρα να λυπάμαι μόνο για το χαμό ενός ανθρώπου κι όχι για τους υπόλοιπους εαυτούς του, οι οποίοι δεν γνωρίζω πόσο θα μας λείψουν. Μπορεί να ακούγεται χαιρέκακο ή σκληρό, γιου νέημ ιτ, αλλά νισάφι μ'αυτή την αγιοποίηση των εμπόρων της αισθητικής, που μας έκαναν να αισθανόμαστε τρολ άμα δεν περνούσαμε μια φορά τη βδομάδα από μούλτιπλεξ. Και πλάι στο αδιάφορο όραμά τους και τους τόνους καλλιτεχνικής ανοησίας, μας προσέφεραν κι όλη τη σειρά του Μπέργκμαν, για να'χουμε να το παίζουμε κουλτούρα στους φίλους μας. Ε...
Nαι, εννοώ και το περιοδικό Σινεμά και δεν συμμερίζομαι καθόλου όσα λες περί μούλτιπλεξ. Δεν ήταν αυτό το στίγμα του περιοδικού.
Η αλήθεια είναι πως το στίγμα του περιοδικού ήταν ακόμα πιο αποκρουστικό: αμερικάνικη ψευτοψαγμενιά και σελέμπριτι ανησυχίες με επίφαση ντεμέκ κουλτούρας, που ισοπέδωνε οποιαδήποτε κινηματογραφική φωνή και αισθητική διατυπωνόταν με όρους άγνωστους στις μούλτιπλεξ νόρμες. Το πρόβλημα είναι ακριβώς το σινεμά που μάθαινε στους αναγνώστες του. Δυστυχώς, έκτοτε πολλοί νομίζουν ότι αυτό είναι το σινεμά και ότι πάνω κάτω αυτές είναι οι ταινίες που γυρίζονται και πως έτσι πρέπει να τις βλέπουμε και όχι αλλιώς. Αν εξαιρέσεις κανά καλό DVD αραιά και που, το υπόλοιπο φυλλάδιο έφευγε για τον κάλαθο των αχρήστων σε τριάντα δευτερόλεπτα.
«Το πρόβλημα είναι ακριβώς το σινεμά που μάθαινε στους αναγνώστες του».
Ενώ αν δεν υπήρχε, οι αναγνώστες του θα το μάθαιναν από που; Εννοώ η ύπαρξή του εμπόδισε τους αναγνώστες του να προσεγγίσουν το σινεμά που εννοείς; Αν άνοιξε την πόρτα προς ενός είδους κινηματογράφο (διαφωνώ πάντως με τους χαρακτηρισμούς σου), αυτό λειτουργούσε ως αντικίνητρο στον αναγνώστη να ανοίξει και τις διπλανές πόρτες; Ένα έντυπο που μιλούσε με αγάπη για τον κινηματογράφο δεν ήταν ΠΙΟ πιθανό να δημιουργήσει γενιές αναγνωστών που θα άνοιξουν πόρτες, τις οποίες υπό άλλες συνθήκες δεν θα άνοιγαν;
Να και κάτι που δεν ήξερα και με στενοχώρησε. Είναι περίεργο το πως η μετά ίντερνετ εποχή θολώνει τη σημασία κάποιων ανθρώπων στη ζωή σου. Θυμάμαι την εκπομπή του με τον Τιμογιανvάκη στο Seven X αρχές του 90 και πως αποτελούσε μοναδική χαραμάδα ενημέρωσης για τον κινηματογράφο για έναν έφηβο στην επαρχία και πως είχα ανέβει μόνος μου στην Αθήνα 15 χρονών μια Κυριακή πρωί για να δω σε Avant Premier του Σινεμά το Reservoir Dogs. Υποθέτω πως σήμερα το να περιμένεις να ενημερωθείς από ένα μηνιαίο περιοδικό είναι αναχρονισμός, αυτό όμως δεν αφαιρεί από τον Τζιώτζιο τον τίτλο του ήρωα του καιρού του. Ελαφρύ να είναι το χώμα...
Nαι, ήταν μια εκπομπή που θυμάμαι κι εγώ με νοσταλγία.
"Ένα έντυπο που μιλούσε με αγάπη για τον κινηματογράφο"... Χμ, επέτρεψέ μου να διαφωνώ κι εγώ με τέτοιες βεβαιότητες.
Δυστυχώς, παρ'όλα αυτά, δεν δημιούργησε γενιές ανανγνωστών που άνοιξαν πόρτες, αλλά που κλείστηκαν στις φτωχές σταθερές και τα στεγανά της αμερικέν υποκουλτούρας με κερασάκια σκανδιναβικής ψυχοβγαλτικής εν είδει στοχασμού. Και από αντικίνητρα που λες, προσέφερε αρκετά. Και με γενναίες δόσεις εμπάθειας, αγνωμοσύνης και ευτέλειας. Εκεί μέσα ανδρώθηκαν Ανδρεαδάκηδες και άλλα ζαρζαβατικά των μπουφέδων στις αβανπρεμιέρες. Και γαλούχησαν μυαλά και μυαλά, "διδάσκοντάς μας κινηματογράφο"... Δυστυχώς ήταν αυτοί και όχι άλλοι. Δυστυχώς μάθαμε ως καινοτόμους τους Ταραντίνους και ως εξωτικά φρούτα τον Ταρκόφσκι και το αληθινό σινεμά.
Όχι λοιπόν. Τελικά το θέμα δεν είναι αυτό που μας προσέφεραν, αλλά οι όροι με τους οποίους το προσέφεραν, καθώς και οι όροι που δημιούργησαν σε κουλτούρα θέασης και διανομής. Και σ'αυτό, μια χαρά την έκαναν τη ζημιά τους. Ακούς εκεί εκπομπή με τον Τιμογιαννάκη...
Δε θα σταθω πολυ στην τροπη που πηρε το θεμα στα σχολια. Μου φαινεται απο τις αντιπαραθεσεις που θα μπορουσαν να τραβηξουν για παντα χωρις η μια θεση εστω να εμπλουτιζει την αλλη. Ας πω απλως οτι ειμαι στη μερια του Old Boy, ετσι, για να δωσω εναν τονο. Εν παση περιπτωσει, μεταξυ Τζιωτζιου και Ανδρεαδακη υπαρχει σαφης διαφορα ηθους με τα δικα μου κριτηρια, και αυτο ειναι καιριας σημασιας.
Αντιθετα απο εσενα Old Boy, εγω περασα απο την εκπληξη κατευθειαν στη λυπη. Μαλιστα απο εκεινες τις καθαρες λυπες - οταν τιποτα δε σε συνδεει με τον αλλον παρα μια εξ αποστασεως ευχαριστια γιατι εκανε τη ζωη σου καλυτερη. Καταλαβαινω καλα τι λες, η επιδραστικοτητα ειναι οτι πιο παρηγορο θα μπορουσα να σκεφτω κι εγω, αλλα δε μου φτανει. Εγω δυστυχως μενω στη λυπη του "αυτος εχασε τη ζωη του" (κατα Λουλα Αναγνωστακη), κι ας μην ηταν "δικος μου ανθρωπος". Ηταν, για εμενα, και θα ηθελα να υπαρχουμε ακομα στον ιδιο κοσμο. Δε θα το αναλυσω περισσοτερο.
Θυμαμαι (ετσι δεν κανουν στις κηδειες?) μιαν απο τις εκπομπες της σειρας με τον Τιμογιαννακη στην οποια αναφερονταν στην Bianca του Nanni Moretti.
Λογω της επιτυχιας του Caro Diario ειχε ξεθαφτει 12 χρονια μετα και βγει στις αιθουσες. Δεν ξερω αν ειχε εμπλοκη σ'αυτο ο Τζιωτζιος, αλλα εξαρχης φαινοταν ενθουσιωδης φιλος της. Εκανε προσωπικες αναφορες για την εποχη που ειδε την ταινια, εμπαινε σε λεπτομερειες - μιλουσε με ξεκαθαρη και ρητη υποκειμενικοτητα. Αλλα ολα εμπνεονταν απο την τρυφεροτητα του για την ταινια και οτι σημαινε για τον ιδιο και, οπως οταν μιλαει καποιος για κατι που αγαπαει, ηταν καπως ευθραυστα.
Ο Τιμογιαννακης πηρε, προφανως, το ρολο του κακου, αρχισε τις ειρωνειες και τα αφ'υψηλου καρφια - και ο ρολος του, οπως καθε επικριτη, ηταν πολυ πιο ευκολος και μπριοζος. Οι αντιρρησεις του Τζιωτζιου προσπαθουσαν να ειναι "δικαιες", "μετρημενες" - ηθελε αυτο που αγαπουσε αν δεν ηταν δυνατο να κερδισει την αποδοχη, τουλαχιστο να αποφυγει την καταδικη. Αλλα ο Τιμογιαννακης ηταν βεβαια συνεπαρμενος απο αυτο που ενιωθε ως ευφραδεια και ακαταμαχητη επιχειρηματολογια - ωσπου σε μια στιγμη ο Τζιωτζιος βουρκωσε και, ως απαντηση σε ενα απο τα εξευτελιστικα σχολια του, του ειπε απλως "Τωρα, ρε συ Παναγιωτη..." Οποτε - ο Παναγιωτης βγηκε απο το χαρουμενο τρανς του, ξαφνιαστηκε, καταλαβε τι γινοταν, και αμεσως αλλαξε το θεμα. Σ' αυτη την κατασταση, εκτιμησα αυτο στον Τιμογιαννακη - ξεχασε προς στιγμην οτι μιλαει για να δοξαζει τον εαυτο του και κομπλαρε σαν ανθρωπος.
Δε στεκομαι (ελπιζω να ειναι σαφες) στο μελο. Για εμενα ηταν μια στιγμη αληθειας, μερικες απο τις πτυχες της οποιας ισως φαινονται πιο πανω. Η αληθεια χωθηκε λαθραια, αδεξια και αξεχαστα σε μιαν "επαγγελματικη" υποτιθεται εκπομπη. Ειχε κατι που ταιριαζε με την εντυπωση μου για τον Τζιωτζιο και για την αγαπη του γι αυτο που εκανε, ανεξαρτητως επιμερους γουστων. Ειναι σαφες οτι η στιγμη μπορει να φωτιστει και να κριθει απο καθε ειδους μερια, αλλα επιτρεψτε μου. Θα μεινω στη δικη μου.
Ακριβώς ένα από τα πράγματα που σκεφτόμουν όταν έγραφα το ποστ, ήταν το ότι ενώ ο Τζιώτζιος ήταν ο διευθυντής του περιοδικού αντί να γίνει αυτός τηλεπερσόνα και μαϊντανός, την έκανε προς χώρους με ακόμη λιγότερη δημοσιότητα. Αυτό αν το αντιδιαστείλουμε με σχεδόν κάθε άλλο άνθρωπο του Τύπου και γενικότερα των ΜΜΕ, κατά τη γνώμη μου λέει πολλά.
Και έρχομαι τώρα στην εκπομπή. Το περιστατικό που λες, Μεγάλε Βεζύρη, το είχα περιέργως ξεχάσει. Τώρα που το ξαναπεριγράφεις νομίζω πως το θυμάμαι. Θυμάμαι με σιγουριά όμως πως έγραφε και πως μιλούσε και για το Caro Diario και για κάθε ταινία που αγαπούσε. Μιλούσε με μια θέρμη που το φώτιζε το πρόσωπό του. Αυτή τη θέρμη θυμάμαι και ανακαλώ, και εξακολουθώ να υποστηρίζω, Costinho, ότι τουλάχιστον τον συγκεκριμένο άνθρωπο τον αδικείς.
o costinho διαβαζε πολυ Συγχρονο Κινηματογραφο ολδ, ειναι φανερο. κανεις δε ειναι τελεια;-)
(και οι Σινεμαχιες των 2 τους ηταν μια ιδανικη κινηματογραφικη εκπομπη. ξιφουλκουσαν 2 διαφορετικες σχολες κριτικης υποκειμενικοτητας και το αποτελεσμα και γνωσιακα και τηλεοπτικα ηταν εξαιρετικo για τον θεατη)
Έχω την εντύπωση πως από την αρχή ξεκαθάρισα πως δεν αναφέρομαι στην απώλεια του ανθρώπου αυτού, αλλά σ'αυτή των υπολοίπων εαυτών του, των επιδραστικών -μέσα σ'αυτούς και ο διευθυντής του περιοδικού Σινεμά, ο διανομέας, ο κριτικός πλάι στον Τιμογιαννάκη κλπ.
Δεν έχω κανένα λόγο να πιστεύω ότι υπολειπόταν ήθους ο Τζιώτζιος. Αν χρειαστεί όμως να το ψάξουμε αυτό στους υπόλοιπους εαυτούς του -και πέρα από αυτή τη μελούρα περί εκπομπής με Τιμογιαννάκη- ίσως να βρούμε και κάποια μελανά σημεία.
Ιδανική κινηματογραφική εκπομπή θα ήταν αν και οι δυο τους ήταν κριτικοί κινηματογράφου. Με το εμπαθές παπάρι που δεν αναγνωρίζει ούτε τον Βέντερς ως σκηνοθέτη, ήταν λίγο δύσκολο να μορφωθεί κάποιος περί των κινηματογραφικών...
Και αν σε υποθετικό δίπολο Σύγχρονου Κινηματογράφου και Σινεμά, το δεύτερο μας φαίνεται πιο ελκυστικό, τότε παίρνω όλο το point των σχολίων μου και αποχωρώ. :)
«πέρα από αυτή τη μελούρα περί εκπομπής με Τιμογιαννάκη»
Ρε μαν, είσαι λάθος. Σου περιγράφει ο άλλος ένα σκηνικό που του έχει μείνει στην μνήμη και τον έχει συγκινήσει. Γελοίο, αστείο, τι ακριβώς είναι να συγκινείται κανείς (και μιλάω για τον Τζιώτζιο τώρα) για μια ταινία που αγαπά; Κατά τη γνώμη μου θα ήταν και ασόβαρο και όλα τα σχετικά αν συνέβαινε κάθε τρεις και λίγο. Αν συμβαίνει μια φορά εγώ γουστάρω να δακρύζουμε, ο Τζιώτζιος για τον Μορέτι, εσύ για τον Ταρκόφσκι, ο καθένας για όποιον σκηνοθέτη λατρεύει. Γιατί σπεύδεις να το χαρακτηρίσεις μελούρα;
Η μελούρα δεν πήγαινε στη συγκίνηση του Τζιώτζιου, ούτε στην ανάμνηση του Βεζύρη, αλλά στη συνεχόμενη νοσταλγική επίκληση αυτής της εκπομπής εδώ στα σχόλια. Μιλούσα για τους πολλαπλούς εαυτούς ΠΕΡΑ από αυτή την εκπομπή, αυτή που ας πούμε τόσο μας μόρφωσε. Αν αυτή η εκπομπή ήταν η επιτομή της κριτικής σκέψης και θεώρησης της τέχνης των εικόνων -με έναν εκ των δύο τον Τιμογιαννάκη, μην το ξεχνάμε- τότε πάω πάσο. Και πληζ πήγαινε κι εσύ. Ή, ατ ληστ, βρες κάτι πιο ουσιαστικό να πούμε για τον Τζιώτζιο και τους πολλαπλούς εαυτούς του, τους αληθινά επιδραστικούς ίσως και όχι τους ντεμέκ.
Aφού διευκρινίσω ότι γράφοντας στο ποστ για πολλούς εαυτούς εννοούσα πολλούς άλλους ανθρώπους και όχι πολλούς άλλους εαυτούς δικούς του, πάω κι εγώ πάσο.
Δημοσίευση σχολίου
<< Home