Κυριακή, Απριλίου 14, 2013

H ευτυχία έρχεται

Σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ταινίες των τελευταίων μηνών, το «Νο» του Πάμπλο Λαρέν, το θέμα είναι το δημοψήφισμα του 1988 στη Χιλή. Ο -αγαπημένος δικτάτορας της αγαπημένης πρωθυπουργού των απανταχού νεοφιλελεύθερων, Μάργκαρετ Θάτσερ- Αουγκούστο Πινοσέτ προκηρύσσει δημοψήφισμα για την παραμονή του στην εξουσία. Για σχεδόν ένα μήνα παραχωρεί στην αντιπολίτευση ένα βραδυνό τηλεοπτικό δεκαπεντάλεπτο. Μετά από δέκα πέντε χρόνια πλήρους ελέγχου των ΜΜΕ, δίνεται επιτέλους η ευκαιρία να μιλήσει κανείς δημόσια για τα εγκλήματα του καθεστώτος του. Αυτονόητα λοιπόν, τα πρώτα βίντεο που φτιάχνει η αντιπολίτευση καταγράφουν όσα αποτρόπαια διέπραξε, μιλούν για τους χιλιάδες νεκρούς, εξαφανισμένους, βασανισμένους. Όταν όμως τα δείχνουν στον πρωταγωνιστή της ταινίας (έναν νεαρό διαφημιστή τον οποίο έχουν καλέσει να αναλάβει την καμπάνια του «Όχι»), εκείνος διαφωνεί εντελώς. Δεν μπορούμε να τα πουλήσουμε αυτά, τους εξηγεί. Αν πάμε από αυτόν τον δρόμο θα ενισχύσουμε τον φόβο, με αποτέλεσμα οι ψηφοφόροι να μην πάνε να μας ψηφίσουν. Η καμπάνια δεν πρέπει να στηριχθεί στην τραγωδία των περασμένων χρόνων, αλλά στην ευτυχία των επόμενων.
Όταν μετά από λίγο καιρό τους παρουσιάζει το πρώτο δικό του κλιπάκι, με κεντρικό σλόγκαν «Χιλή, η ευτυχία έρχεται», ένας άντρας θα σηκωθεί οργισμένος, θα του πει πως μπέρδεψε τη δημοκρατία με την κόκα κόλα και ουρλιάζοντας πως αυτό είναι μια εκστρατεία αποσιώπησης θα αποχωρήσει. Την ώρα που τα λέει αυτά συμφωνώ απόλυτα με τη στάση του. Μα αν δεν μπορεί η δημοκρατία να κερδίσει στο επίπεδο των ιδεών, μα αν η δημοκρατία δεν μπορεί να κερδίσει ως αυταξία παρά μόνο ως ένα ακόμη καταναλωτικό αγαθό, ως ένα υποκατάστατο δηλαδή φαντασιωτικής ευτυχίας, μα αν αν ένας λαός δεν έχει συντριπτική απάντηση στο δίλημμα να μείνει ή να φύγει ένας αιματοβαμμένος δικτάτορας, τότε τι;
Τότε μάλλον πρέπει να αποδεχτούμε πως η δημοκρατία δεν είναι ντε και καλά τόσο ψηλά στην αξιολογική κλίμακα όλων των ανθρώπων. Πως μεγάλο τμήμα του πληθυσμού ενδιαφέρεται περισσότερο να έχει ήσυχο το δικό του κεφάλι, από το τι κυρώσεις επιβάλλονται στους συμπολίτες του που το δικό τους κεφάλι σκέφτεται διαφορετικά. Πως επίσης δεν είναι νομοτελειακό ότι κάθε τραγωδία πρέπει να λύνεται με κάθαρση. Πως ίσως ο κόσμος προτιμά κι από την κάθαρση και τη δικαιοσύνη, το να ξεχνά και να αφήνει πίσω. Πως αν η δημοκρατία είναι δευτερεύον αγαθό, η ευτυχία είναι πάντα πρωτεύον.
Μήπως λοιπόν κι εμείς, αντί να μιλάμε για τη δημοκρατία που τρία χρόνια τώρα το σώμα της υφίσταται διαδοχικές στρεβλώσεις ή αντί να επικεντρωνόμαστε στην καταγγελία των μνημονιακών δεινών, πρέπει με κάποιον τρόπο να επενδύσουμε σε ένα όραμα ευτυχίας; Μήπως το σκοτάδι της τριετίας είναι γνωστό σε όλους και αντί να επισημαίνεται διαρκώς, πρέπει να δώσει τη θέση του στην υπόσχεση κάτι διαφορετικού που θα το αντικαταστήσει;
Και ίσως παρά τις ενστάσεις περί κόκα κόλας, υπάρχει ένα σημείο που η δημοκρατία με το αίτημα για ευτυχία τέμνονται. Τρόμο πουλάνε τα απολυταρχικά καθεστώτα. Οι δημοκρατίες πουλάνε -ναι, ενίοτε και στον αέρα- ελπίδα, ευτυχία και υπόσχεση για ευημερία. Και μια δημοκρατία είναι τελικά και αυτό: το πολίτευμα με το οποίο μια κοινωνία προσπαθεί να ρυθμίσει συλλογικά τα του οίκου της με τέτοιο τρόπο ώστε να ζει καλύτερα. Όταν αντίθετα μια κοινωνία έχει εν μέρει μόνο στα χέρια της τη ρύθμιση του οίκου της, όταν τελώντας υπό διαρκή εξωτερικό έλεγχο παύει να έχει ως σκοπό το να ζει καλύτερα, όταν αποδέχεται ως νέο της σκοπό το ότι τώρα τιμωρείται για τα αμαρτήματά της, καθώς είναι προτιμότερη αυτή η τιμωρία από την εναλλακτική της απόλυτης καταστροφής, τότε θα προσπαθήσει ένα χρόνο, θα προσπαθήσει δύο, θα προσπαθήσει τρία, αλλά δημοκρατία και τρόμος δεν γίνεται να συνυπάρχουν επ' άπειρον. Πρόκειται για μια δομική αντίφαση. Κάτι από τα δύο θα καταρρεύσει πρώτο: ή η δημοκρατία ή ο ζόφος. Ίσως λοιπόν η πιο αποτελεσματική απάντηση στο εκ μέρους των κυβερνώντων εμπόριο του ζόφου, να είναι το εμπόριο της ευτυχίας, έστω και αν είναι σε μεγάλο βαθμό απατηλή, έστω και αν πρέπει να πουληθεί με όρους αναψυκτικού, αφού στην καρδιά μας οι περισσότεροι από εμάς παραμένουμε πρώτα καταναλωτές και μετά πολίτες.
(Κείμενο γραμμένο για την Ελευθεροτυπία)

9 Comments:

At 4/14/2013 04:25:00 μ.μ., Anonymous gazakas said...

Αρχές Ιανουαρίου, με αφορμή το τεύχος του Unfollow που είχε κυκλοφορήσει τότε, έγραφα αυτό: http://gazakas.wordpress.com/2013/01/05/unhollow/, έχοντας όμως στο μυαλό μου την ίδια ταινία. Συμφωνώ απόλυτα: αν κάτι λείπει από τον τρόπο που πολιτεύεται η δική μας μπάντα είναι το όραμα, η ελπίδα μιας απτής ελπίδας...

 
At 4/14/2013 09:44:00 μ.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

Αυτός που σηκώνεται οργισμένος και ουρλιάζει ότι είναι μια εκστρατεία αποσιώπησης, μάλλον πιστεύει πως ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Στην πραγματικότητα αυτά τα δύο πρέπει να ταυτιστούν. Και για να γίνει αυτό χρειάζεται ο δύσκολος δρόμος της αλήθειας και η μακρά πορεία της πολιτικής διαπαιδαγώγησης. Ο δρόμος της κόκα-κόλα δεν είναι δρόμος. Είναι φαύλος κύκλος. Και αν επικρατήσει, τότε μνήμη θα γίνει η πτώση μας κ άρα μόνο θα πέφτουμε. Ξανά κ ξανά. Σε τέτοιες εποχές πρέπει να κρατηθεί κανείς κοντά σε ότι θεωρεί σωστό και αλήθεια. Αν σήμερα πρέπει να ξαναμετρηθούμε -να δούμε πόσοι είμαστε στα αλήθεια- στην άλλη περίπτωση θα πρέπει να μετριώμαστε κάθε μέρα.Νομίζω.

ΥΓ: Η Δημοκρατία έχει απωλέσει από τη γέννησή της κατά την Γαλλική Επανάσταση, το όραμά της. Τί ελπίδα να χωρέσει όταν δεν περιέχει όραμα;

Billie the Kido

 
At 4/14/2013 10:56:00 μ.μ., Anonymous Σωτήρης said...

Δεν με εκπλήσσει η ανάλυση σου. Είναι , για μένα, δεδομένη η ικανότητα σου για σωστή ανάλυση ακόμα και σε πεδία που απαιτείται εξειδικευμένο βάθος γνώσης. Βέβαια , το ξέρεις, για έναν κομματικό μηχανισμό, από τη στιγμή που θα χρισθεί Συστημικός, η αντιμετώπιση αυτού του θέματος είναι μονόδρομος, συστημική. Γιατί πιο πολύ κι από μένα ,πιο πολύ κι από σένα , πιο πολύ κι από το Κόμμα, τον Άνθρωπο τον γνωρίζει το Σύστημα.
Επειδή όμως συσχετίζεις την ευτυχία με την δημοκρατία, δηλαδή με την ευημερία των πολλών ως απαραίτητη προϋπόθεση της και επειδή όταν κάτι φεύγει πάντα κάτι έρχεται, επέτρεψε μου, παραφράζοντας το παλιό του Τζόννυ , να προσθέσω στον τίτλο σου αυτό πού φεύγει. Η ευτυχία έρχεται , η ευημερία φεύγει.

 
At 4/15/2013 02:36:00 π.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

Και εντάξει, πρέπει να ποντάρεις στη χαρά και όχι στον φόβο. Αν θέλεις να νικήσεις. Δημοκρατικά.
Όμως σαν ένας βαρετός δικηγόρος του διαβόλου θα ρωτήσω, και για ποιον λόγο να αντισταθεί κανείς σε μια χούντα; Για να γίνει αργότερα χαμογελαστό σποτάκι; Για να παίξουν έναν αγώνα ποδοσφαίρου προς τιμήν του; Γιατί; Δεν βρίσκω κανέναν λόγο.

 
At 4/15/2013 03:01:00 π.μ., Blogger Кроткая said...

Ετοιμαζόμουν να ρωτήσω πολύ προβοκατόρικα τι και κυρίως ποιους εννοείς λέγοντας " Όταν αντίθετα μια κοινωνία έχει εν μέρει μόνο στα χέρια της τη ρύθμιση του οίκου της". Ποιο δλδ ειναι αυτοι που "ρυθμίζουν"?

Αλλά μετά διάβασα το σχόλιο του Μπίλυ δε Κίντο και καλύφθηκα εν πολλοίς :)

 
At 4/15/2013 04:08:00 π.μ., Anonymous Thrass said...

Η δημοκρατία δεν είναι ούτε συνώνυμο της ελευθερίας λόγου ούτε συνώνυμο του "μπορείς να σκέφτεσαι όπως θες". Η δημοκρατία πάνω-κάτω είναι το σύστημα όπου ψηφίζουμε κατά πλειψηφία το τι θα επιβληθεί σε όλους, that's about it. Τα υπόλοιπα είναι έξτρα και δεν τα εγγυάται κανείς. Ούτε στη δημοκρατία ούτε πουθενά. Προσωπικά, τη δημοκρατία στην Ελλάδα τη βρίσκω επίπονη.

Παρόλα αυτά, υπάρχει και η πιο εύκολη λύση, χωρίς κατάλυση της δημοκρατίας και χωρίς τρόμο. Η λύση αυτή πάει ως εξής: Κάνουμε μερικές κινήσεις να ισορροπήσουμε δυο οικονομικούς δείκτες, νοικιάζουμε κανά φιλέτο για μερικές δεκαετίες, δουλεύουμε σκληρότερα, πουλάμε και τίποτα, και ξεχρεώνουμε. Αυτό πάνω-κάτω που θα κάναμε και αν χρωστούσαμε ως άτομα, δηλαδή.

Ο λόγος που δεν μπορούμε να κάνουμε το παραπάνω απλό, είναι επειδή τη δημοκρατία μας την έχουμε στηρίξει στο δίπολο "εγώ σού δίνω λεφτά, εσύ με ψηφίζεις". Προτείνω, αντί να νιώθουμε τρόμο ή να καταλύσουμε τη δημοκρατία (πολλή φασαρία, βρε παιδί μου, οι αλλαγές πολιτευμάτων), να σοβαρευτούμε και να αναλάβουμε τις υποχρεώσεις μας. Εάν πάλι δεν έχουμε την ωριμότητα...

 
At 4/15/2013 08:33:00 π.μ., Anonymous ΒΑΠ said...

Billie, αυτή "η μακρά πορεία της πολιτικής διαπαιδαγώγησης" που λες ότι χρειάζεται έχει κάτι να κάνει με γύψο; Ή με διακοπές στη Σιβηρία;

Γιατί αν δεν πρόκειται για ένα απ' αυτά τότε μάλλον θα πρέπει κι αυτή να πουληθεί κάπως, περίπου σαν κόκα-κόλα, δεν ειν' έτσι;

 
At 4/15/2013 04:17:00 μ.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

Να ου πω την αλήθεια, είχα στο νου μου άλλες εποχές. Όπως ας πούμε τη συγκρότηση του εργατικού κινήματος το 19ο αιώνα. Με Μπλανκιστές και διεθνιστές στη Γαλλία, trade-unions σε Αγγλία, Fenian σε Ιρλανδία κ ούτω καθεξής. Ήταν μια μακρά περίοδος πολιτικής διαπαιδαγώγησης του κόσμου (μέσα από συλλογικές διεκδικήσεις, αγώνες κ διαφωνίες βέβαια) που γέννησε κ πρόσωπα κ ιδέες κ οργανώσεις προφανώς μετά από μακρά περίοδο κυοφορίας. Στη Α΄ Διεθνή πέτυχαν το να μη σκεφτονται λόγου χάρη μέσα σε εθνικά (εθνικιστικά ) πλαίσια, αλλά με καθολική ταξική συνείδηση. Αν δεις όμως τους αγωνιστικούς κύκλους της εποχής κ τον τρόπο δράσης, δεν είπανε ψέματα για να μαζέψουν ψηφαλάκια. Ούτε άλλαξαν την ανάλυση των γεγονότων για να την "στρογγυλέψουν" κ να μη φοβάται το "κοινό" τους. Για αυτό κ όταν μετρήθηκαν (βλέπε πχ Παρισινή Κομμούνα ή νικηφόρες απεργίες στο New Castle που ενισχύθηκαν οικονομικά από εργάτες άλλων χωρών) ήταν πολλοί και χωρίς ψευδαισθήσεις αλλά με κοινό όραμα.
Για να απαντήσω λίγο σαφέστερα στον παραπάνω σχολιαστή, να πω πως όχι-δε νομίζω ότι μπορεί να πουληθεί η πόρεια αυτή ως κοκα-κόλα. Συνήθως μάλιστα αυτό είναι κ το βασικό της γνώρισμα για να την αναγνωρίζει κανείς κ να μη χάνεται.

Billie the Kido

 
At 4/15/2013 05:53:00 μ.μ., Anonymous Δημήτρης said...

Αν η μόνη εναλλακτική που έχετε -εσύ και το κόμμα σου- να προτείνετε είναι η "απόλυτη καταστροφή", όπως παραδέχεσαι, τότε πηγαίνετε να επανδρώσετε καμία επιχείρηση αυτοκτονίας.

Αφήστε όμως ήσυχη την ελληνική κοινωνία από τα κηρύγματα και τους οδυρμούς σας.

Ο καθένας δικαιούται να αυτοκαταστραφεί όπως γουστάρει, αρκεί να μην ισχυρίζεται ότι κάνει πολιτική!

 

Δημοσίευση σχολίου

<< Home